[Amir Shahbazzadeh]

مقدمه
تغذیه بعد از زایش، زمانیکه تولید شیر گاوهای شیری افزایش می یابد، می تواند عملکرد تولیدمثلی و به دنبال آن سودبخشی گله را تحت تأثیر قرار دهد. بطور کلی، افزایش نیازهای متابولیکی تولید بالا بهمراه نیاز های تولیدمثلی و سلامت، اثر متقابل بین تغذیه و تولیدمثل ( خصوصاً بعد از زایمان ) را به یک موضوع مهم در صنعت گاو شیری تبدیل کرده است. تحقیقات اخیر، نقش مهم تغذیه را در تولیدمثل تأیید کرده اند، و در بیشتر حالات، کمبودهای غذایی شدید باعث مشکلات و بیماریهای تولیدمثلی شده است. همچنین، مکانیسم تغذیه ای که بر روی عملکرد تولیدمثلی تأثیرگذار است، بسیار پیچیده بوده و به طور واضح قابل تشخیص نمی باشد. با این وجود، نقش فاکتورهای غذایی مانند پروتئین و یا تعادل انرژی، و مکانیسم عملکردشان بر تولیدمثل، در سالهای اخیر، بیشتر شناخته شده است.
نقش پروتئین در تولیدمثل
به منظور افزایش تولید شیر و افزایش درآمد، تولیدکنندگان شیر سعی می کنند که مصرف غذا را ، خصوصاً در دوره ابتدای پس از زایمان، حداکثر کنند و از آنجا که، جیره های حاوی پروتئین بالا، در کل ، طعم بهتری داشته و مصرف غذا را افزایش می دهند، اغلب تولیدکنندگان، بیش از نیاز گاوها در طول این دوره، به دامهایشان پروتئین می خورانند. این جیره های غذایی با میزان پروتئین بالا، می توانند بازده تولیدمثلی را کاهش دهند. در بیشتر مطالعات، افزایش پروتئین خام جیره را، دلیل افزایش زمان تا اولین تخمک گذاری بعد از زایمان و افزایش تعداد سرویس ها به ازاء هر آبستنی و یا تعداد روزهای باز می دانند. به عنوان مثال، تحقیقات انجام شده در دانشگاه اورگان نشان داده است که گاوهایی که با پروتئین بیش از حد تغذیه شده اند ( بیشتر از 10-15 درصد نیازهای بالا ) ، تعداد سرویس بیشتری به ازاء هر آبستنی نیاز داشتند و در نتیجه فاصله گوساله زایی طولانی تری را نشان دادند. با این وجود، برخی تحقیقات دیگر، اثرات زیان آور سطوح بالای پروتئین مصرفی را بر تولید مثل نشان نداده اند. تناقض های مشاهده شده در مطالعات و تحقیقات مختلف، می تواند بدلیل منبع پروتئینی جیره مورد استفاده بجای کل پروتئین خام جیره باشد. برخی محقیقین معتقدند که افزایش پروتئین خام جیره، لزوماً با میزان آبستنی ارتباط نخواهد داشت. علاوه بر آن، کل پروتئین خام جیره، عمل متقابل بین تولیدمثل و پروتئین مصرفی را به میزان کافی شرح نمی دهد. بطورکلی مواد پروتئینی در بخشهای تجزیه پذیر پروتئینهایشان متفاوتند. به عنوان مثال دو جیره حاوی 18 درصد پروتئین ممکن است در میزان پروتئین قابل تجزیه و غیرقابل تجزیه در شکمبه متفاوت باشند. عدم تعادل در منبع و نیاز برای پروتئین قابل تجزیه و غیرقابل تجزیه در شکمبه، هر یک ممکن است تولیدمثل را تحت تأثیر قرار دهند.
به منظور شرح چگونگی اثر منفی مصرف بیش از حد پروتئین بر باروری، 3 فرضیه کلی ارائه شده است:
1ـ محصولات فرعی سمی متابولیسم نیتروژن از شکمبه (آمونیاک) و کبد (اوره) ممکن است به اسپرم، تخمک و یا ابقای جنین تازه، زیان برسانند.
2ـ عدم تعادل در انرژی و پروتئین فراهم شده، ممکن است بازده تولیدمثلی را تحت تأثیر قرار دهد.
و 3ـ محصولات فرعی نیتروژن یا مصرف انرژی، ممکن است ترشح گنادوتروپین و یا هورمون پروژسترون را تغییر دهد. ( پروژسترون برای توسعه فولیکولی، عبورجنین در طول لوله رحم تا رسیدن به رحم و بطور کلی در ابقاء آبستنی مهم می باشد). این تأثیرات، ممکن است بطور منحصر بفرد و اختصاصی، همزمان با هم و یا با همکاری هم و بطور سینرژیک اتفاق بیفتند. همچنین، مقدار و منبع پروتئین نیز می تواند پروژسترون را متأثر سازد. امکان دارد که در مقادیری از پروتئین خام جیره که نیاز شکمبه را برای پروتئین قابل تجزیه افزایش می دهد، کاهش در غلظت پروژسترون اتفاق بیفتد. با این وجود، اثر مصرف پروتئین بر میزان پروژسترون نیاز به مطالعات بیشتری دارد و عواملی مانند، کل انرژی مصرفی و منبع پروتئین نیز باید مورد آزمایش قرار گیرند.
بدلیل تشابه تغییرات هورمونی در گاوهای تغذیه شده با جیره های حاوی پروتئین خام بالا، با آنچه که در گاوها در اثر کمبود انرژی اتفاق می افتد، بسیاری از این آثار ممکن است ناشی از اثر متقابل با انرژی بجای اسیدهای امینه یا محصولات فرعی نیتروژنی از متابولیسم شکمبه باشد. جیره های با پروتئین بالا یا جیره های حاوی پروتئین قابل تجزیه بیش از حد، می توانند تعادل منفی انرژی را با افزایش تولید شیر شدت دهند.
بطورکلی اثرات پروتئین غذا بر باروری بسیار پیچیده بنظر می رسد، فاکتورهای مختلفی مانند سن، انرژی، پروتئین غیرقابل تجزیه در شکمبه و سلامتی رحم ممکن است واکنش به تغییرات پروتئین مصرفی را تحت تأثیر قرار دهند. به منظور حداقل کردن زیانهای اقتصادی تغذیه غیرمؤثر پروتئین بیش از حد، بر روی تولید و تولیدمثل، جیره ها باید برای تأمین مقادیر مناسبی از پروتئین قابل تجزیه و غیرقابل تجزیه در شکمبه، تهیه شوند. به عنوان مثال، برای گاوهای پر تولید و گاوهایی که در ابتدای شیردهی هستند، 35 درصد پروتئین خام باید بصورت پروتئین غیر قابل تجزیه در شکمبه باشد. پس جایگزین کردن برخی منابع پروتئینی عبوری، خصوصاً در جیره هایی که بر اساس یونجه (زیرا پروتئین یونجه بسیار تجزیه پذیر است) تهیه می شوند، نیاز است.
نقش تعادل انرژی در تولیدمثل :
انرژی مصرفی می تواند یکی از مهمترین عوامل تغذیه ای مؤثر بر تولید گاوهای شیری باشد. انرژی مصرفی ناکافی در تلیسه ها و در گاوها در ابتدای شیردهی، عملکرد تولیدمثلی را کاهش می دهد. مصرف انرژی بیش از حد در اواخر دوره شیردهی و در دوره خشکی نیز می تواند مشکلات چاقی گاو را ایجاد کند که خود موجب کاهش بازده تولیدمثلی آنها در دوره شیردهی بعدی می شود. زمانیکه تلیسه ها با مقادیر ناکافی انرژی تغذیه شوند، دیرتر به سن بلوغ جنسی می رسند و چنانچه جیره هایی که دارای کمبود انرژی هستند به تلیسه هایی که دوره های فحلی طبیعی را شروع کرده اند، خورانده شود، ممکن است موجب توقف دوره فحلی آنها شود. گاوهای شیرده پرتولید نیز، در ابتدای دوره بعد از زایمان، ناتوان از مصرف غذای کافی به منظور تأمین نیازهای انرژی برای تولید شیر هستند. وقتی که موادغذایی مصرفی نتوانند نیازهای غذایی افزایش یافته برای تولید شیر را مرتفع سازند، تعادل منفی انرژی اتفاق می افتد. در این شرایط، نیازهای انرژی بطور ناقص و از طریق متابولیسم ذخایر بدن، مرتفع می شود که این امر نیز به نوبه خود منجر به کاهش وزن بدن و شرایط بدنی می گردد. متابولیسم بیش از حد ذخایر بدن با تصفیه چربی کبدی بعد از زایمان و کاهش عملکرد تولیدمثلی در گاوهای شیری پرتولید همراه می باشد. البته میزان و مدت زمان تعادل منفی انرژی در طول ابتدای دوره شیردهی، بیشتر به غذای مصرفی بستگی دارد تا به تولید شیر. مکانیسم هایی که همراه با غذای مصرفی ناکافی بعد از زایمان و در نتیجه آن تعادل منفی انرژی ، تولیدمثل را متأثر می سازند، هنوز بطور کامل شناخته نشده اند. با این وجود، برخی احتمالات وجود دارد که رابطه آنتاگونیستی بین متابولیسم بعد از زایمان و عملکرد تولیدمثلی را روشن می سازند.
هورمون لوتئیز کننده ( LH ) ، یک هورمون مهم و حیاتی است که به منظور دوباره برقرار سازی فعالیت تخمدان، رشد نهایی و بلوغ فولیکولهای تخمدانی، تخمک گذاری و ترشح تخمدانی پروژسترون مورد نیاز می باشد. کمبود انرژی شدید ممکن است ترشح LH را تغییر دهد و در نتیجه، توسعه فولیکولی و تخمک گذاری را به تعویق بیندازد. تعادل منفی انرژی در ابتدای دوره بعد از زایمان، ممکن است که به باروری پایین همراه با اثرگذاری منفی روی کیفیت فولیکولهای تخمدان، در طول دوره تولیدمثلی، منجر شود. بطور کلی، هر فولیکول، تقریباً 70 روز نیاز دارد تا کامل شود و بصورت تخمک آماده گردد. فولیکولهایی که با چنین شرایط نامطلوب انرژی روبرو می شوند ( تعادل منفی انرژی شدید در دوره ابتدایی بعد از زایمان)، در این مدت زمان تعیین شده (70روز)، آمادگی انجام وظایف خود را پیدا نمی کنند. گزارش شده است که فولیکولهای در حال رشد در گاوهایی که کاهش شدید وزن را در طول 3 تا 5 هفته بعد از زایمان، بخود دیده اند، فولیکولهای معیوبی هستند که در طول دوره تولیدمثلی ترشح پروژسترون را کاهش داده و باروری پایینی را ایجاد می کنند.
بر اساس مطالب بالا، مشخص می شود که تولید شیر، کمبود انرژی شدید و از دست دادن شرایط بدنی با فاصله تا اولین تخمک گذاری، همبستگی مثبت و با نسبت آبستنی به اولین سرویس، همبستگی منفی دارد. به این ترتیب که برای گاوها با تولید بالا، مدت زمان طولانی تری برای اولین تخمک گذاری بعد از زایمان لازم است، همچنین نسبت آبستنی به اولین سرویس و در کل باروری، در گاوهای پرتولید پایینتر است. بنابراین استراتژی های تغذیه ای که شروع تخمک گذاری بعد از زایمان را تسریع می بخشند، می تواند بر عملکرد تولیدمثلی اثر مثبتی داشته باشد. بطورکلی، برای کاهش شرایط بدنی از دست رفته و همچنین کاهش شدت تعادل منفی انرژی بعد از زایمان، به منظور افزایش باروری، راههای متعددی وجود دارد. دو راه رسیدن به حداکثر تراکم انرژی در جیره غذایی گاوهای شیری در ابتدای شیردهی ، عبارتند از :
1ـ افزایش میزان کربوهیدرات غیر سلولزی جیره ( مثل ذرت با رطوبت بالا)
و 2ـ اضافه کردن چربی ( به عنوان مثال دانه کتان یا چربی عبوری )
افزایش کربوهیدرات غیر سلولزی جیره می تواند از طریق کاهش نسبت علوفه به کنسانتره و یا بوسیله تغذیه با غلات بیشتر، حاصل شود. هر چند که، جیره با مقادیر بالای غلات ممکن است منجر به اسیدوز و کاهش چربی شیر شود. از طرفی دیگر، ضمیمه کردن چربی به منظور افزایش تراکم انرژی جیره، می تواند غلظت کلسترول پلاسمای مورد نیاز برای سنتز پروژسترون را افزایش دهد،که در نتیجه منجر به توسعه باروری می شود. علاوه بر این، جیره گاوهای خشک، در طول اواخر دوره خشکی ( 2-3 هفته آخر )، باید به طور مناسب تنظیم شود تا اینکه گاوهای خشک، شرایط بدنی زیادی را از دست ندهند و دچار تعادل منفی شدید انرژی در هنگام زایمان نگردند.
با توجه به مطالب گفته شده، روشن است که تغذیه رابطه نزدیکی با تولیدمثل دارد. از طرفی دیگر نیز، به علت پایین بودن وراثت پذیری بیشتر صفات تولیدمثلی، پیشرفت ژنتیکی حاصل از انتخاب برای این صفات به کندی حاصل می شود و می توان گفت که در کل مدیریت (عوامل محیطی مؤثر ) خصوصاً تغذیه نقش بیشتری را در مقایسه با ژنتیک در بازده تولیدمثلی ایفا می کند. کمبودهای غذایی و فزونی یا نا متعادل بودن غذایی، همگی نشان داده اند که می توانند منجر به تغییرات تولیدمثلی شوند. و تنها مشکل اصلی نامشخص بودن میزان این افزایش، کمبود یا عدم تعادل می باشد که تولیدمثل راتحت تأثیر قرار می دهد. مطالعات و تحقیقات بیشتری بر روی گاوهای شیری پرتولید نیاز است تا نقش تک‌تک مواد مغذی و اثرات متقابلشان بر روی عملکرد تولیدمثلی روشن شود. در حال حاضر، بهترین توصیه، تهیه یک برنامه غذایی برای گاوهای شیری است که برای تمام مواد مغذی، بالانس شده باشد و تمامی نیازهای غذایی دام را برطرف کند. با این وجود، باید خاطر نشان کرد که تغذیه، تنها یکی از دلایل مشکلات و بیماریهای تولیدمثلی است. شرایط محیطی، تشخیص بموقع فحلی، زمان تلقیح مصنوعی و ذخیره و حمل اسپرم و رعایت اصول بهداشتی به هنگام زایش نیز می توانند عملکرد تولیدمثلی گله را تحت تأثیر قرار دهند. برنامه های تغذیه ای می توانند عملکرد ضعیف تولیدمثلی ایجاد شده با مدیریت ضعیف را اصلاح کنند.

منابع مورد استفاده:

جعبه متن

1- Jordan, E.R., Interaction:Genetic and Reproduction, West Virginia University.
2- Smith, R.D. and Chase, E.L., Nutrition and Reproduction, Cornell University,
http://www.wvu.edu/~ exten/infores/pubs/livepoul/dirm14.pdf.
3- Ahmadzade, A., Effects of Nutrition on Reproduction in Dairy cows, Virginia polytechnic Institute and state University, http://www.dase.vt.edu/extension/nutritioncc/9655.html.
4- Shaver, R.D. and Howard, W.T., Feeding Dairy Cows For Effective Performance,
http://cecommerce.uwex.edu/pdfs/NRC366.PDF.

بیوتکنولوژی در تولید دامهای اهلی
مترجم:ژیلا توپچی خسرو شاهی،کارشناس بخش دامپروری مرکز تحقیقات کشاورزی آذر بایجانشرقی


بیوتکنولوژی مزایای جدیدی برای تولید کنندگان روستایی منطقه در سطح کوچک دارد. یکی از مهمترین آنها قیمت کم واکسنها می باشد. استفاده دیگر، توسعه تولیدات جدید شامل مواد مغذی دامی ،غذاوداروهای تهیه شده از تولیدات دامی است.طبق بررسی منطقه ای FFTC اخیرا صورتی از تولیدات وتکنولوژیهای مفید تنظیم شد.
اصلاح نژاد دامهای اهلی
اصلاح نژاد دامهای اهلی از نظر کلاسیک خیلی موفق بوده وروند آهسته ای دارد.چندین دهه نیاز است یک جمعیت دام اهلی با رفتارهای ژنتیکی پیشرفته اصلاح شوند.بیوتکنولوژی راه را برای تولید آسانتر دامها با ویژگیهای ژنتیکی پیشرفته جهت تکثیر سریع این دامها هموار می کند.یک پیشرفت مهم در انتقال جنین در جنینهای بدست آمده از ماده های اصلاح شده ممتاز میباشد که جهت آبستنی به دامهای دیگر منتقل می شود.این ماده ها شاید تخمهای بیشتری نسبت به نرمال تولید کنند. در نتیجه تزریقات هورمونی که باعث ایجاد چند تخمک گذاری (superovulation ( میشود، نه تنها جنین بلکه تخمهای لقاح نشده (اووسیت)را میتوان از مادران ممتاز بدست آورد.تلقیح مصنوعی جهت تولید چندین جنین از طریق انتقال به مادران غیر وابسته جهت دوره آبستنی انجام می شود.پیشرفتهای دیگر در استفاده از بیوتکنولوژی در تولید دامها شامل تولید کلون ها (از نظر ژنتیکی ،نتاج یکسان )،تکنیکهای پیشرفته منجمد کردن اسپرم که برای تلقیح مصنوعی به کار می رود.در تولیدطیور این امکان وجود دارد که جنینهای جوجه را بارور کرد و آن را داخل یک تخم مصنوعی کشت داد تا آماده تخم گذاری شود.این عمل امکان دستکاری در یک مرحله جدید قبل از تشکیل تخم را می دهد.از لحاظ ژنتیکی دامهای ممتاز هنوز هم مثل همیشه اساس اصلاح نژاد دامی می باشند. بهر حال با بیوتکنوژی از بهترین دامهای ماده به عنوان یک منبع ماده ژنتیکی برتر نسبت به یک منبع مستقیم نتاج استفاده می شود.این بدین معناست که آنها یک سرعت تولید مثلی بالاتری نسبت به دیگران دارند. گاومیش آبی به عنوان مثال هر دو سال یکبار فقط یک گوساله تولید می کند. superovulation و انتقال جنین بدین معناست که گاومیش تنها جهت پرورش چندین گوساله هر سال مورد استفاده قرار بگیرد.
سلامتی دام
تست نقصهای ژنتیکی
بیوتکنولوژی شامل تست DNA از نمونه های خون میباشد که اکنون میتواند برخی ضعفهای ژنتیکی را تشخیص دهد.دامهای حامل ژنها ی ناقص قبل از استفاده برای اصلاح نژاد تشخیص داده می شود.خوکها با این ژن نسبت به استرس آسیب پذیرند.آن علایم به هنگام داد وستد یا انتقال برای فروش زیاد می شود.در شرایط استرس خوکها با این سندرم لرزش ماهیجه یا دم را نشان می دهند.تنفس آنها ضعیف شده ،پوستشان قرمز و پر از لکه و درجه حرارت بدن افزایش می یابد.در نتیجه حیوان شاید ضعیف شده یا بمیرد. از معایب دیگر سندرم اینکه لاشه حیوان کشتار شده اغلب رنگ پریده و دارای گوشت خراب است که باعث کاهش قیمت آن می شود.این دلیل کاهش اقتصادی سندرم ناقوس مرگ میباشد.رابطه ای بین حساسیت به هالوتان واختلال استرسی مربوط به خوک پیدا شد.با استفاده از ماسک ،گاز هالوتان به خوکچه درطول 3دقیقه داده شد.وقتی به خوکها با سندرم استرس خوکی ،هالوتان داده شداعضای بدن محکم وسفت شد.این علایم در خوکهای نرمال دیده نشد.یک تست جدیدDNA که میتواند ژن تولید کننده سندرم استرس خوکی را تشخیص دهدکشف شده است.خوکهای حامل این ژن شناسایی شده واز برنامه های اصلاح نژادی خارج شده است.
بیماریهای ژنتیکی گله
چند تست DNA برای کشف بیماریهای ارثی گله در دسترس است که برای نژادهای اصلاح شده ملی ژاپن استفاده می شود.این تستهادر گاوهای نر گوشتی جوان مورد استفاده در برنامه های تلقیح مصنوعی بکار می روند. موقعیتها ی شناسایی شده با این تستها شامل چسبندگی گویچه های سفید خون که باعث عفونتها ی مکرر باکتریایی،توقف رشد ومرگ در طول اولین سال زندگی وکمبودفاکتور 13که از لخته شدن خون به طور نرمال جلوگیری می کندمی شود.تعدادی به دلیل خونروی شدید ازبند ناف و بقیه از خونریزی داخلی خواهند مرد.
واکسنهای جدید برای دامها ی اهلی
یکی از مهیج ترین تولیدات بیوتکنولوژی یکسری واکسنها ی جدید جهت حفاظت دامها از امراض است.برخی از آنها ارزانتر بوده ،موثرتر از واکسنهای موجود می باشد.بقیه ، واکسنهای جدیدی هستند که عمل حفاظت در مقابل برخی بیماریهای عفونت زا را انجام می دهند.برخی مثالها از واکسنهای جدید شامل واکسنهای ترکیبی درخوکها که در مقابل 3نوع عفونت شش حفظ می کند.در کره ،یک واکسن مؤثرتروجدید دربرابر تب خوکی،یک بیماری بسیار عفونی با نسبت مرگ زیاد وجود دارد.در فیلیپین از بیوتکنولوژی جهت توسعه واکسن پیشرفته ای برای حفاظت گله و گاومیش آبی در برابرعفونی شدن خون ،یک عامل مهم مرگ برای هر دو گونه ، استفاده می شود. دیگر دانشمندان در فیلیپین از بیوتکنولوژی برای گسترش واکسنهای جدید در برابر کلرای ماکیان و بیماری نیوکاسل طیور استفاده می شود.این واکسنهای مهندسی زیستی جدید نه تنها مؤثرتر از واکسنهای قدیمی هستند بلکه سالمتر نیز می باشند. واکسنهای متداول گاهی حالت سمی داشته وباعث بسیاری از بیماریها می شوند که باید جلوگیری شود. واکسنهای جدید از نظر ژنتیکی برای جلوگیری از این واقعه درست شده اند.آنها همچنین در درجه حرارت اتاق پایدارندو نیاز به نگهداری در یخچال ندارند.این یک مزیت مهم برای نگهداری آنها در کشورهای گرم می باشد.
راههای جدید استفاده از واکسنها
واکسنهای جدید وتوسعه یافته بابیوتکنولوژی برای هدفهای کاملا جدید استفاده می شوند.واکسنهای قدیمی جهت حفاظت در مقابل امراض با تحریک سیستم ایمنی به کار می روند.برخی از عملکردهای واکسنهای جدید شامل توسعه اثر ضریب تبدیل غذایی یاتغییر تولید هورمون برای افزایش سرعت رشد می باشد.اشخاص دیگر میتوانند تولید شیر راتحریک کرده یا لاشه با کیفیت بهتر با گوشت کم چربی تولید کنند.
محصولات حیوانی جدید از بیوتکنولوژی
یکی از مهمترین اهداف بیوتکنولوژی ردیف تازه ای از محصولات دامی با ارزش مکمل تولیدات سنتی از دامهای زنده (پشم ،شیر) ومرده ( گوشت وچرم) می باشد. این پیشرفت هنوز در مراحل اولیه اش می باشد.برخی از این محصولات درزیرآورده شده::
ترکیبات غذایی وغذاهای جدید
پپتید های فعال از نظر بیو لوژیکی از خون حیوان در کشتار گاهها استخراج می شود.این می تواند به عنوان یک افزودنی غذایی جهت افزایش سلامت انسان استفاده شود.محصولات جدید دیگری از خون دام استخراج شده وبه عنوان رنگ کننده های مواد غذایی که میتواند جایگزین نیترات در تولیدات گوشتی شوداستفاده می شود. بیوتکنولوژی همچنین باعث افزایش شیر ومحصولات شیری می شود. لاکتوفرین انسانی یک پروتئین مهم در رژیم بچه ها میتواند توسط گاوهای ترانس ژنیک تولید شود. ژنهایی که کازئینها را به شیر می افزایند در پنیر سازی استفاده می شوند.اینچنین شیری سریعا لخته بسته ودلمه محکمتری دارد.دانشمندان همچنین اقداماتی در زمینه بر داشتن پروتئینهایی از شیر هستند که باعث میشود لاکتوز غیر قا بل تحمل شود. این عمل تقاضای تولیدات شیری را در آسیا افزایش می ذهد.چون0 9%مردم آسیا لاکتوز را تحمل نمی کنند.

...

[Amir Shahbazzadeh]

تاثیر گاز آمونیاک بر گوساله ها.


• گاز آمونیاک بویژه برای عملکرد سیستم دفاعی گوساله در برابر پنومونی مضر است.
در یک منبع برای گوساله های شیری با عنوان "جایگاه تازه متولدین برای گوساله های شیری " کارت گوچ نیازهای محیطی برای گوساله ها پیش از از شیر گیری را به صورت زیر خلاصه کرده است:
1) محیط استراحت تمیز، خشک و راحت
2) تهویه کافی
3) دسترسی مناسب به غذا و آب
این مقاله با پیگیری چگونگی مدیریت در جایگاه گوساله برای رسیدن به این احتیاجات در معرض آمونیاک قرار گرفتن گوساله ها را بررسی می کند. اما قبل از بررسی این موضوع، اجازه دهید به این سئوال جواب دهیم که " چرا آمونیاک برای گوساله ها مضر است؟"

چرا گاز آمونیاک مضر است؟

چرا آمونیاک برای گوساله ها بد است؟ابتدا باید بدانیم گاز آمونیاک بخصوص برای سیستم دفاعی گوساله در نای خطرناک است. مژکها (انگشتان مویی) نای را می پوشانند. کار آنها هل دادن و خارج کردن مواد خارجی است که گوساله در زمان استنشاق به داخل نای برده است. راهی که توسط آن، در نهایت آشغالهایی که شامل پاتوژنها می باشند باعث عفونت در شش نمی شوند.
سیستم انتقالی مژکی، شامل بسیاری از این مژکهاست. هر کدام در یک الگوی زنشی ( ضربه ای) بالا آمده و به عقب بر می گردند. این الگوهای زنشی با هم هماهنگ می شوند و بصورت یک فعالیت موجی مشاهده می شود. بنابراین مژه ها از طریق فعالیت موجی خود هم مایعات و هم مواد جامد را بالا برده و از نای خارج می کنند. این روش می تواند یک راه دفاعی موثر در برابر عفونتهای تنفسی باشد.
اما اگر مهارکننده های مضر ظاهر شوند، سیستم می تواند شکست بخورد.
بعضی ویروسها بویژه، PI3 و BRSV مژه ها را نابود می کنند.حتی در غیاب این ویروسها، سطوح پایین گاز آمونیاک بطور مزمن، سیستم دفاعی را ضعیف می کند. این مسئله به پاتوژنها اجازه می دهد به بافتهای تنفسی داخلی وارد شوند. در حالتی که هم الگوی زنشی مژه ها بصورت انفرادی و هم فعالیت موجی موزون آنها ضعیف شده، سیستم انتقال مژه ای نمی تواند پاتوژنها را به اندازه کافی بالا برده و از نای خارج کند.

چرا آمونیاک برای گوساله ها بد است؟

برای قسمت دوم جواب، ابتدا باید به این سئوال پاسخ دهیم که "خطرات ایجاد کننده عفونت تنفسی برای گوساله ها چیست؟" دو فاکتور محیطی به طور حتم گوساله ها را در معرض باکتری های ایجاد کننده پنومونی قرار می دهند. فاکتور اول این است که گوساله در کنار مادر خود قرار بگیرد. گاوهای بالغ ذاتاً حامل فاکتورهای بیماریزا هستند. وقتی مادر گوساله خود را لیس می زند، از این طریق یک کار موثر برای تلقیح ویروسها، باکتریها و پارازیتها را انجام می دهد.
فاکتور محیطی دیگر این است که گوساله از طریق تراکم بالای گاوهای مجاور و یا از طریق وسایل گوساله زایی در معرض باکتریهای ایجاد کننده پنومونی قرار بگیرند. بنابراین، بعید است که حتی گوساله های تازه متولد شده باکتریهای ایجاد کننده پنومونی را نداشته باشند. این باکتریها بسیار رایج هستند که اغلب تصور می شود که آنها بعنوان ساکنین معمول قسمت بالایی دستگاه تنفسی گوساله بشمار می روند. به این دلایل، هر زمان که سیستم انتقال مژکی ضعیف باشد، گوساله ها در معرض ریسک بالایی از ابتلا به بیماریهای تنفسی قرار خواهند داشت.

چطور می توان در معرض آمونیاک بودن را کاهش داد؟

راه موثر برای کاهش در معرض آمونیاک قرار گرفتن، تولید نشدن این گاز است. اما در جایگاه گوساله، شرایط مثبت و مفیدی برای فعالیت میکروبها وجود دارد. اوره هم رطوبت و هم مواد مغذی را فراهم می‌کند. گوساله ها بستر را گرم نگه می دارند. و مواد بستر اغلب یک pH مطلوب را در محیط فراهم می‌سازند.
بنابراین چطور می توان پوسیدگی کود را کاهش دهیم؟ 1- شرایط خشک تر، میزان کمتر رشد باکتریایی و آزاد سازی آمونیاک را با عث می شود. 2- فراهم کردن مقدار کمتر اکسیژن برای باکتریها، میزان کمتر آزاد سازی گاز آمونیاک را باعث می شود. 3- کود ( مخلوط ادرار و مدفوع) روی پوست یک حیوان گرم، سریعتر آمونیاک تولید می کند، تمیز تر نگهداشتن گوساله، باعث کمتر شدن آزاد سازی آمونیاک می شود.

تمام این فاکتورها به بستر خشک تمیز اضافه می شوند. خشک به چه معنی است؟

زانوی خود را روی بستر بگذارید. اگر زانوی شما خیس شد، بستر به اندازه کافی برای کاهش تولید آمونیاک خشک نیست. مقدار کافی بستر، شرایط را خشک نگه می دارد. بر خورد اول علیه آمونیاک! مقدار کافی بستر شرایط بی‌هوازی (اکسیژن پایین) نامساعد برای رشد میکروبی فراهم می کند. برخورد دوم! مقدار کافی بستر گوساله های تمیز را بیشتر می کند. برخورد سوم! پاک کردن باکتریهای ایجاد کننده آمونیاک. همچنین، فراهم کردن گردش کافی هوا از طریق تهویه خوب به انتقال هوای پر از آمونیاک کمک خواهد کرد.

جعبه متن

حامد قربان زاده