[Zohreh Gholami]

ابن سینا و تحولات تفکر در جهان غرب

استاد فلسفه دانشگاه تهران با اشاره به اینکه ۱۲۰ نسخه از آثار ابن سینا در کتابخانه‌های غربی احیا شده است، گفت:‌ به این ترتیب یک ذخیره فکری، از طریق ابن سینا در غرب ایجاد شده است.

کریم مجتهدی استاد فلسفه دانشگاه تهران سه شنبه ۲۶ مهر در مقاله خود با عنوان "ابن سینا و تحولات تفکر در جهان غرب" در همایش ابن سینا و فیلسوفان اسلامی اظهار داشت: تخصص من فلسفه غرب است و می خواهم در زمینه ابن سینا و تأثیر آن در جهان غرب صحبت کنم. این بحث صرفا فلسفی نیست بلکه تاریخی است. ما اصولا به سیر مطالب توجه نداریم اما این توجه ضروری است.

وی افزود: در جامعه ای که ابن سینا ها دارد هنگام تجلیل از ابن سینا وی را طبیب معرفی می کنند، من اعتراض دارم به این مسئله چرا که ابن سینا اگر متفکر نبود طبیب نبود. کسی در ایران طب ابن سینا را کار نمی کند. طب ابن سینا دائما اشاره به فلسفه دارد. در جهان غرب صنعتی امروز نشان داده شده است که سلامتی مسئله فردی نیست، بلکه تحت تأثیر محیط است. محیط باید سالم باشد تا من سالم باشم.

این پژوهشگر فلسفه اظهار داشت: این مسئله به عین می تواند به محیط فرهنگی تعمیم داده شود. این جامعیت فلسفه ابن سینا است که می تواند راهنمای ما باشد. اگر دقت کنید اسم کتاب طب ابن سینا قانون و اسم کتاب فلسفه وی شفا است. در مقدمه کتاب قانون گفته می شود کسی که طب می خواند باید فلسفه بداند. طب ابن سینا نیز به فلسفه وی برمی گردد.

مجتهدی گفت:  فلسفه ابن سینایی از اواسط قرن دوازدهم میلادی نه فقط  به نحو اجمالی در غرب معرفی شده است، بلکه  گروهی از متفکران غربی او را به عنوان مظهری از آزاداندیشی تلقی کرده و به سبک او رساله های زیادی را به نگارش در آورده اند. البته با این که در آن دوره هرکسی از ظن خود یار او شده است، ولی به هر ترتیب تحرک فکری که ابن سینا در غرب ایجاد کرده است، در دوره های بعدی نیز کاربردهای عمیقتری داشته است.

استاد فلسفه دانشگاه تهران افزود:‌ ۱۲۰ نسخه از آثار ابن سینا در کتابخانه های غربی احیا شده است. تمام این افراد کتاب شناس و متبحر می گویند که اگر نقل قول ها را که در کتابهای دیگر آمده را جمع کنند، این تعداد بیش از ۱۲۰ نسخه خواهد شد. یعنی یک ذخیره فکری از طریق ابن سینا در غرب پیدا شده است.

وی یادآور شد: با تأسیس دانشگاه های غربی از اولین دهه قرن سیزدهم استادان به مرور از افکار او استفاده های زیادی برای تنظیم عقلانی کلام مسیحی کرده اند که در افکار آلبرت کبیر استاد آلمانی و به خصوص توماس آکوئینی نمونه های جالب توجهی از آنها نمایان است. آلبرت کبیر در نوشته های خود  به صراحت می گوید که بروید کتابهای ابن سینا را بخوانید.

استاد فلسفه دانشگاه تهران در ادامه اظهار داشت: از نیمه قرن دوم یعنی قرن چهاردهم در مراحل اولیه نهضت تجدید حیات فرهنگی غرب (رنسانس) تأثیر ابن سینا را می توان به طور مستقیم و به نحو آشکار در آثار پیکو دولامیراندولا ایتالیایی دید؛ به ویژه فیچینو که افزون بر زبان‌دانی و حکمت، مثل ابن سینا، پزشک نیز بوده است.

وی همچنین گفت: به هر ترتیب ابن سینا، هم به عنوان فیلسوف و هم به عنوان پزشک طی قرون متمادی در کشورهای غربی مورد توجه بوده است، بدون این که هیچگاه فراموش شود اولویت اصلی همیشه به فلسفه اختصاص داشته است.