[Zohreh Gholami]

اختلالات در خواب کودکان

کابوس های شبانه
کابوسها یکی از اختلالات مربوط به سیکل خواب هستند که میتوانند هم برای کودک وهم والدین بسیار وحشتناک باشند .این حالت جزئی از واکنش های شایع وطبیعی ترس نسبت به رویاهای ترسناک هستند واغلب ناشی از احساس ناامنی واضطراب ویا ترس ونگرانی کودک ودر سایر مواردتماشای برنامه های خشن تلویزیونی ونیز کم توجهی والدین نسبت به کودک ایجاد می شوند. معمولا از حدود 3 سالگی شروع شده واوج شیوع ان بین 6-4سالگی است. در اینحالت کودک بعد ازبیدار شدن محتوای کابوس رابیاد می اورد. (برخلاف وحشت شبانه)

در این اختلال کودک ممکن است با حالت جیغ کشیدن یا نفس نفس زدن در حین خواب دیده شود. در چنین حالتی بهتر است کودک راسریعا از خواب بیدار کردواورا ارام کرده وبه وی اطمینان خاطر داد که همه چیزدر " امن وامان " است. نوازش کردن ودر آغوش گرفتن کودک می تواند در آرام شدن وی موثر باشد ولی صحبت درمورد موضوع ومحتوای کابوس وبزرگ کردن مساله ضرورتی ندارد.

نکته مهم دیگر در ﭘیشگیری از تکرار کابوس انست که شرایطی را فراهم نماییم که از ایجاد هیجان بیش ازحددرکودک بادیدن برنامه های ترسناک تلویزیونی یاتعریف داستانهای ترسناک جلوگیری واز ان امتناع کنیم. فعالیت و ورزش زیاد نیز می تواند باعث تشدید هیجان درکودک و افزایش رویت کابوس شود.

گفتگو کردن با کودک در مورد مشکلات وترس ها و نگرانی هایش در طول روز می تواند زمینه های اصلی ناراحتی را در انها مشخص کرده و لذا می توان آن ها را به طریق مناسب ازبین برد. در مواردی که کودک کابوس هایی را با محتوای تکرار شونده می بیند ممکن است از مسأله خاصی رنج ببرد. مشخص کردن آنها وحساسیت زدایی کردن کودک نسبت به این گونه ترس ها می تواند باعث از بین رفتن آن ها در طول شب شود.

این اختلال معمولاً به درمان دارویی خاصی نیاز ندارد با این حال درصورت تکرار شدن می توان با مراجعه به روانپزشک اطفال از وی کمک گرفت.


وحشت های شبانه
وحشت های شبانه یا اختلال وحشت خواب نوع دیگری از اختلالات مربوط به خواب است که معمولاً در ثلث ابتدایی شب اتفاق می افتد. در پسرها بیشتر است ومعمولاً یک زمینه خانوادگی دارد. دراین حالت کودک به طور ناگهانی از خواب بیدار می شود و با حالتی وحشت زده در بستر می نشیند.

در اغلب موارد همراه با آن گریه یا فریاد گوشخراشی وجود دارد که گاهی با اضطراب شدید خود را نشان می دهد که می تواند با علایمی همچون افزایش میزان ضربان قلب وتنفس مشخص گردد. تفاوت آن با کابوس آنست که کودک معمولاً رویاهایی که باعث ترس وی شده را به خاطر نمی آورد و نسبت به دوره ای که اتفاق افتاده دچار فراموشی می شود درحالی که رویاهای موجود در کابوس را اغلب به خاطر می آورد.

در این اختلال تلاش اطرافیان برای ارام کردن کودک معمولاً بی فایده است. معمولاً یک حمله بعد از حدود 5-3 دقیقه خاتمه می آبد البته گاهی ممکن است بیشتر طول بکشد. اگر مداخله والدین جهت بیدار کردن وی تداوم یابد کودک ممکن است بیدار شود ولی کاملاً در حالت گیجی و منگی خاصی قرار دارد و سریعاً دوباره به خواب می رود بدون آنکه صبح فردا از آن چیزی به یاد آورد.


ازلحاظ درمانی:
والدین باید اطمینان داشته باشند که این اختلال مشکلی گذرا بوده وجدی نیست و نیاز به مداخله خاصی ندارد. از طرفی چون استرس و تقلای زیاد در طی روز می تواند این مسآله را تشدید کند باید به کاستن و به حداقل رساندن آن کوشا باشند عادات منظم خواب به خصوص خواب کافی در شب و نیز چرت زدن بعد از مدرسه نیز می تواند از شدت آن در طول شب بکاهد. درمان اختصاصی خاصی نیاز ندارد. بررسی وضعیت های استرس زای خانواده وخانواده درمانی یا درمان های انفرادی ممکن است نیاز باشد.

در عین حال بایستی به این نکته بسیارمهم توجه داشت که در مواردی که این اختلال آنقدر شدید باشد که کودک را از خوابیدن در سایر مکان ها همچون خانه دوست خود خجالت زده کند یا باعث اختلال در فعالیت های روزانه وی شود و از همه مهم تر زمانی که این اختلال تا سنین نوجوانی ادامه یابد یا برای اولین بار خود را در نوجوانی نشان دهد بایستی ارزیابی و درمان دقیق تری توسط روانبزشک -جهت رد سایر علل- برای آن صورت گیرد.

دکتر سید محمدرضا صدرعاملی [متخصص روانپزشکی]

جعبه متن

منبع: پزشکان آنلاین