[Amir Shahbazzadeh]

مقدمه:
تجاري ساختن افكار و انديشه هاي نويني كه در پرتوي خلاقيت ايجاد شده اند هميشه با مشكل روبرو مي باشد و افراد حقيقي يا حقوقي بدليل ريسك بالاي اين طرحهاي جديد و فقدان توانمندي ارزيابي آينده حاضر به سرمايه گذاري اين طرحها نيستند لذا كارآفريني كه منابع مالي كافي براي اجراي طرح خود ندارد براي رفع مشكل خود به بانكها و موسسات مالي مشابه مراجعه نموده اما به دلايل مختلف از قبيل درخواست سپرده و وثايق سنگين و ديدگاه خاص حاكم بر بانكها و اين موسسات نمي توانند از منابع مالي آنها استفاده نمايند از اين رو مي بايست به سراغ بازار سرمايه خطرپذير بروند.
از آنجائي كه اغلب اين كارآفرينان افراد خوش فكري هستند كه فاقد دو عامل اصلي موفقيت در بازار رقابتي يعني تجربه مديريتي و منابع مالي كافي مي باشند چنانچه سرمايه اي به همراه كمكهاي مديريتي در اختيار اينگونه شركتهاي كوچك و به سرعت در حال رشد و داراي آتيه اقتصادي قرار گيرد مي توانند با ريسك ذاتي و نهفته در طرح خود مقابله نمايند كه از آن به عنوان سرمايه گذاري خطرپذير ياد مي شود و از منابع مهم تامين مالي شركتهاي كوچك و نوپا مي باشند.
تاريخچه:
قبل از جنگ جهاني دوم سرمايه گذاري خطرپذير (كه به نام سرمايه گذاري توسعه اي) ناميده مي شد بيشتر در حوزه سلامت خانواده مطرح شد و تنها بعد از جنگ جهاني دوم بود كه به مفهوم امروزي آن توسط دو شركت سرمايه گذاري در سال 1946 به نام مركز تحقيق و توسعه امريكا (ARDC) و شركت جي ويتني و شركا (J.H) {Cwhitney & company} پايه گذاري گرديد. شركت ARDC توسط  جورج دوريوت ، رالف فلاندرز و كارل كامپتون {George Doriat, Ralph Flanders and Karl Compton }كه از آنان به نام پدر سرمايه گذاري خطرپذير ياد مي شود پايه گذاري گرديد و هدف از تشكيل آن تشويق بخش خصوصي در سرمايه گذاري جهت اشتغال سربازان برگشته از جنگ جهاني دوم بود.
اين شركت ابتدا به موفقيتهاي چشمگيري دست يافت و در سال 1957 توانست با سرمايه گذاري 70 هزار دلاري در شركت ديجيتال اكويپمنت به ارزش سرمايه گذاري بيش از 355 ميليون دلار برسد. اين شركت سرمايه گذاري خود را تا سال 1971 ادامه داد و سپس به صورت سهامي عام در 150 شركت ديگر سرمايه گذاري نمود.
شركت J.H نيز توسط جان ويتني و بنو اشميت از دهه 1930 ابتدا شروع به فعاليت در زمينه تصاوير رنگي نمود سپس در زمينه صنعت غذايي در فلوريدا فعاليت خود را ادامه داد و در زمان جنگ جهاني دوم در تهيه و تحويل غذا به سربازان امريكائي فعاليت نمود و پس از ورود به صنعت آبميوه به شركت كوكا كولا در سال 1960 فروخته شد.

سرمايه گذاري خطـرپذير چيست؟
سرمايه خطرپذير سرمايه اي است كه در مراحل ابتدائي رشد و توسعه شركتها هزينه مي شود و سرمايه گذاران خطرپذيردر ازاي سرمايه گذاري خود در ماكيت شركتهاي جوان دريافت كننده، سرمايه سهيم مي شوند و اين تامين مالي كمتر از راه اعطاي وام دنبال مي شود اين سرمايه مي تواند به همراه كمكهاي مديريتي در اختيار شركتهاي جوان، كوچك و به سرعت در حال رشد و داراي آتيه اقتصادي قرار گيرد. شركتهاي حرفه اي سرمايه گذاري خطرپذير بيشتر شركتها يا تعاوني هائي هستند كه منابع مالي آنها را صندوق هاي بازنشستگي، بنيادها، شركتها، سرمايه گذاران خارجي و صاحبان سرمايه و ... تامين مي كنند شركتهاي سرمايه گذاري خطرپذير در پي كسب درآمد جاري و مستمر از سرمايه گذاريهاي خود نيستند و در صورتيكه شركت مورد نظر سودآور باشد سود سرمايه گذاري آنها با فروش سهم مالكيت شان به دست مي آيد.
سرمايه گذاران خطرپذير در تصميم گيري براي اينكه در چه زمينه اي سرمايه گذاري نمايند دقت زيادي به خرج مي دهند. ممكن است از بين 400 فرصت عرضه شده يك مورد انتخاب شود. سرمايه گذاري ترجيحا در موارد با پتانسيل رشد بالا كه توانائي برگشت سرمايه گذاري انجام شده را دارد انجام و نهايتا خروج موفقيت آميز سرمايه گذار از شركت در بازه زماني (3 تا 7 سال) صورت مي پذيرد.
انتظار مي رود سرمايه گذاران خطرپذير كاملا در جزئيات طرح وارد و تمامي تلاش خود را در امر مشاركت انجام دهند همچنين انتظار بر اين است كه سرمايه گذاران خطرپذير شركتهائي را كه در آن سرمايه گذاري مي كنند براي رسيدن به مرحله موفقيت رشد داده و سرپرستي نمايند. سرمايه گذاران خطرپذير نوعا در 4 محور توسعه شركتها به شرح زير فعاليت دارند.
1-توسعه ايده
2-استارت و راه اندازي طرح
3-رشد و توسعه
4-خروج از شركت


شركتهاي سرمايه گذاري خطرپذير نوعا ساختاري مشابه شركتهاي مشاركت كننده در ارائه تجارب مديريتي و مشاورين سرمايه گذاري به سرمايه گذاران خطرپذير را دارند. دركشور امريكا شركتهاي سرمايه گذاري خطرپذير ممكن است به عنوان يكي از اعضاء موسس در مجموعه مديريتي شركتهايي نظير شركتها يا صندوق هاي بازنشستگي، بنيادها، شركتهاي بيمه اي، مجموعه هاي خودروسازي و ... محسوب گردند.

                                                       
                         *
                         *
      سرمایه  = سرمایه = سرمایه     

انـواع شركتهـاي سرمايه گـذاري خطـرپذير
بسته به نوع فعاليت مورد نظر، شركتهاي سرمايه گذاري خطرپذير متفاوت خواهند بود به عنوان مثال اگر شما شركت راه اندازي شبكه هاي داخلي هستيد درخواست منابع از شركتهايي كه فعاليت توليدي دارند موثر نخواهد بود. لذا مي بايست تحقيقات اوليه اي را بر روي شركتهاي سرمايه گذاري كه باعث صرفه جويي در زمان و فعاليتها خواهد شد انجام دهيد.
وقتي كه يك شركت سرمايه گذاري خطرپذير را ايجاد مي كنيد درباره تركيب دارائي اسنادي خود مي بايست موارد ذيل را در نظر داشته باشيد.
1-چرخه تجاري: آيا آنها تمايل به مشاركت در سرمايه گذاري در مرحله شروع اوليه فعاليت (استارت طرح) و يا در توسعه فعاليت تجاري مورد نظر دارند؟
2-صنعت: شاخه صنعتي مورد نظر آنها چيست؟
3-سرمايه گذاري: آيا ميزان سرمايه گذاري مورد نظر آنها نياز شما را برآورده مي سازد؟
4-محل سرمايه گذاري و فعاليت: آيا آنها سرمايه گذاران محلي، ملي يا بين المللي خواهند بود؟
5-نرخ بازده: نرخ بازدهي مورد نظر آنها در سرمايه گذاري چه مقدار مي باشد؟
6-سطح مشاركت: سطح مشاركت آنها چقدر است؟
سرمايه گـذاري خطـر پذير در كشـور
همانگونه كه قبلا اشاره شد حمايت از طرحها و ايده هاي نوآورانه نياز به بهره گيري از سرمايه هاي خطرپذير دارد كشورهاي توسعه يافته براي تجاري نمودن اين ايده ها به سوي افزايش دسترسي به تسهيلات مالي خطرپذير حركت كرده اند. وزارت صنايع و معادن از طريق طرحهاي كمك به توسعه صنايع نوين، صندوق حمايت از تحقيقات الكترونيك، طرح كمك به توسعه نوآوري در بخش صنايع پيشرو، طرح مطالعات كاربردي صنعتي و معدني وزارت صنايع و معادن، صندوق طرح خودرو، طرح اعطاي كمكهاي فني و تكنولوژيكي به صنايع، طرح تحقيقات اساسي و شركت گسترش كارآفريني ايران تسهيلاتي را به محققان در چارچوب دستورالعمل هاي هر طرح اختصاص مي دهد.
در حال حاضر شركت گسترش كارآفريني ايران كه يكي از شركتهاي تابع سازمان گسترش و نوسازي صنايع ايران مي باشد. با بهره گيري از منابع مالي و تجربه خود و تجربه ساير شركتهاي تخصصي سازمان گسترش در تامين مالي بنگاههاي نوآور نخستين صندوق پايلوت سرمايه گذاري خطرپذير كشور را احداث نموده و در اين راستا طرحهاي حوزه فناوري پيشرفته را به روش سرمايه گذاري خطرپذير حمايت مي نمايد.
يك صندوق سرمايه گذاري خطرپذير پس از ثبت و جذب سرمايه در شركتهاي نوآوري كه شرايط لازم را براي مشاركت احراز كنند و داراي شرايط مطلوب و و آينده اي روشن باشد سرمايه گذاري مي نمايد. و پس از تشكيل سبدي از سهام اين شركتها در دوره مشاركت به نمايندگي از صندوق بر عملكرد شركتهاي وابسته نظارت خواهد داشت در صورتيكه هر يك از شركتها به اهداف تجاري خود دست يابد صندوق با فروش سهام خود در شركت، دارائي خود را نقد نموده و در پايان دوره فعاليت حسابرسي و بين شركاي سرمايه گذار تقسيم مي كند. شركاي صندوق مي توانند در صورتيكه به حضور در شركت نوآوري تمايل داشته باشند خود خريدار سهام شركت مزبور باشند.
   

کد [انتخاب] Expand

                                                                                                      ترجمه و تدوين:
                                                               آزاده آژير
                                                                                                كارشناس عالي سازمان صنايع و معادن خراسان رضوي

منابـع:
1- Venture capital – wikipedia, the free encyclopedia
2- Gompers, paul and josh lerner, "the venture capital cycle"
3- WWW. Irankarafarin.com
                                                                                                     *   سرمايه گذاري خطرپذير: سيد كامران باقري- جواد محبوبي