[Mandana]

پیشگیری و درمان گرمازدگی در تابستان

بدن انسان بطور عمده توسط منبسط ساختن عروق سطحی پوست و تعریق دمای افزایش یافته بدن را کاسته و سبب تنظیم و کنترل گرمای بدن می گــردد. اما در آب و هوای مرطوب عملکرد تعریق مختل و کند شده و بدن دیگر قادر به خنک ساختن خود نمیباشد. دو عـامل فعالیت بدنی شدید و طولانی مدت و آب و هوای گرم مسبب بیماریهای مربوط به گرما هستند. همچنین زمانی که فرد دچار کم آبی در بدن خود میگردد در معرض عوارض گرمای زیاد قرار خواهد داشت زیرا در این حالت غلظت خون بدن افزایش یافته و جریان خون کند میگردد که سبب اختلال در عملکرد ارگانهای بدن می شود.
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، هنگام گرمازدگی زیاد رگ‌های سطحی بدن باز می‌شوند و تبخیر آب از سطح بدن به چند برابر افزایش پیدا می‌کند. در نتیجه املاح خون تقلیل یافته و قلب و مغز قدری ناراحت می‌شوند! طوری که گاهی ناراحتی‌های قلبی و روانی عارض می‌شود.

همچنین وقتی انسان از یک محیط سرد یا ملایم وارد منطقه گرم سیر می‌شود، تقریبا ۱۰ روز زمان می‌برد تا بدن او بتواند با محیط جدید سازش کند و از همین رو برای جلوگیری از گرمازدگی ضمن اینکه لازم است در حد توان، خود را از گرما دور نگه دارد باید از آبی که حدود یک در هزار نمک طعام در آن موجود است میل کند تا به کم آبی مبتلا نگشته و مقداری نمک دفع شده از بدن نیز جبران شود. فرد تازمانی که به هوای گرم عادت کند باید فعالیت جسمی ملایمی داشته باشد و لباس‌های گشاد کتانی بپوشد تا عرق به خوبی از آن خارج شود.
بیماریهای مـربوط به گرما هنگامی روی می دهند که دمای بـدن فرد از حد طبیعی خود افزایش می یابـد. بدن انسان بطور عمده توسط منبسط ساختن عروق سطحی پوست و تعریق دمای افزایش یافته بدن را کاسته و سبب تنظیم و کنترل گرمای بدن می گــردد. اما در آب و هوای مرطوب عملکرد تعریق مختل و کند شده و بدن دیگر قادر به خنک ساختن خود نمیباشد. دو عـامل فعالیت بدنی شدید و طولانی مدت و آب و هوای گرم مسبب بیماریهای مربوط به گرما هستند. همچنین زمانی که فرد دچار کم آبی در بدن خود میگردد در معرض عوارض گرمای زیاد قرار خواهد داشت زیرا در این حالت غلظت خون بدن افزایش یافته و جریان خون کند میگردد که سبب اختلال در عملکرد ارگانهای بدن می شود.
گاهی اوقات مکانیسم های کاهش دمای بدن شدت می یابند که اگر رفع نشود، منجر به بروز عوارض گرمازدگی در فرد خواهد شد.
وقتی دمای خون بیشتر از حد طبیعی می شود، مرکز کنترل در مغز ( هیپوتالاموس ) پیام هایی را به دستگاه گردش خون می فرستد تا جریان خون را افزایش داده و رگ های خونی را ، به خصوص در قسمت پوست بدن گشاد کند . وقتی رگ ها گشاد شدند، جریان خون درون آنها افزایش یافته، در نتیجه گرمای اضافی از خون وارد هوای خنک می شود. اگر این عمل برای خنک کردن بدن کافی نباشد، غدد عرق شروع به ترشح عرق می کنند و تبخیر عرق از سطح پوست باعث خنک شدن آن می شود.
اما اگر دمای هوا خیلی بالا باشد، افزایش جریان خون تأثیر زیادی در کاهش دمای بدن ندارد. همچنین اگر آب زیادی از راه تعریق از دست بدهید، حجم خونتان کاهش و دمای بدنتان افزایش می یابد. اگر مقدار تولید گرما در بدن سریع تر و بیشتر از مقدار دفع آن باشد، دمای مرکزی بدن افزایش می یابد و منجر به تخریب عمل بسیاری از اندام ها می شود که ناشی از گرمازدگی است.
معمولاً بعد از اینکه برای مدت طولانی در معرض دمای بالای هوا قرار بگیرید، گرمازدگی رخ می دهد ، مثل کار کردن در محیطی خیلی گرم، مخصوصاً اگر به گرما عادت نداشته باشید یا ورزش شدید مخصوصاً در تابستان یا وقتی که در اثر یک بیماری ، تب بالایی داشته باشید.
آب وهوای مرطوب باعث می شود، تعریق تأثیر چندانی در خنک کردن بدن نداشته باشد ، زیرا عرق کمتر تبخیر می شود.
پوشیدن لباس زیاد و پُرخوری از عوامل افزایش دهنده دمای بدن هستند. کمبود نمک در بدن بیشتر از کاهش آب ، در بروز علائم گرمازدگی مؤثر است.
البته در اکثر موارد این گرمازدگی ها اصولا گرمازدگی نیست و با استراحت کوتاهی برطرف می گردد. اما گاهی گرمازدگی های کاملا جدی روی می دهد که عدم برخورد صحیح با آنها به راحتی می تواند عوارض جبران ناپذیری را ایجاد نماید.

● گرمازدگی به دو دسته تقسیم می شود :
الف – کلاسیک یا non exertional
ب ) فعالیتی یا exertional
فرم کلاسیک بیشتر در سنین بالا و در بیماران قلبی عروقی ، بیماریهای مزمن ، بیماریهای روانی ، معلولان ، افراد چاق ، افرادی که به هر دلیل دچار کاهش آب بدن شده اند ، افراد الکلی و استفاده کنندگان از بعضی داروها ( آرامبخش و خواب آور ، آنتی کولینرژیک ، آنتی هیستامین و داورهای مدر ) پس از چند روز تماس با هوای گرم که امکان تهویه مناسب محیط هم نباشد اتفاق می افتد .
فرم فعالیتی در سنین پائین تر و به دنبال فعالیتها و ورزشهای سنگین در آب و هوای گرم ( مانند کسانی که مسافت زیادی می دوند ، بازیکنان فوتبال ) و در شرایط کمبود آب بدن ( دهیدراتاسیون ) اتفاق می افتد .
بطور کلی گرمازدگی در بالای ۵۰ سال و بیشتر در فصول گرم و مرطوب اتفاق می افتد که دمای مرکزی بدن به بیش از ۴۰ درجه سانتیگراد می رسد .
● انواع گرمازدگی بر اساس شدت آن :
۱- گرمازدگی خفیف :
این حالت وقتی پیش می آید که فردی به مدت طولانی در معرض حرارتی به نسبت بالا قرار گیرد.
علایم آن اغلب به صورت گرفتگی عضلانی، خستگی مفرط و گاهی سرگیجه و غش است .
کمک های اولیه :
۱- مصدوم را به محل خنکی منتقل سازید.
۲- به مصدوم محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر (۱ قاشق چایخوری نمک با ۸ قاشق چایخوری شکر در یک لیتر آب) بدهید.
۳- عضلات گرفته گرمازده را ماساژ دهید.
۴- هوله مرطوب روی پیشانی و عضلات گرفتار مصدوم قرار دهید.
۵- اگر علایم بهبود نیافت یا وخیم تر شد مصدوم را به مرکز درمانی منتقل کنید.
۶- بیمار باید استراحت نماید و در صورت لزوم از پنکه برای خنک کردن او استفاده شود.
۲- گرمازدگی متوسط :
این حالت به علت قرار گرفتن فرد در معرض گرمای زیاد و فعالیت بدنی شدید در محیط، مثل: ملاحان، کشاورزان، آتش نشان ها، پیش می آید.
علایم به صورت: سرگیجه و عدم هوشیاری است و به دنبال آن پوست رنگ پریده می شود.
سایر علایم به صورت تنفس سریع و سطحی، نبض ضعیف، ضعف و تعریق بدن می باشد.
کمک های اولیه
۱- باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود .
۲- مصدوم را وادار به دراز کشیدن کرده و پاهای او را بالا آورید .
۳- به وسیله پارچه مرطوب و باد زدن و یا هر وسیله دیگر مصدوم را خنک کنید .
از روش های متداول برای خنک کردن فرد گرمازده استفاده از یک ملحفه نازک مرطوب است بهتر است ابتدا ملحفه را خیس کرده و روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده و یا تکان دادن ملحفه مرطوب موجب پائین آمدن دمای بیمار شوید تا بتدریج بدن فرد گرما زده خنک شود .
۴- به مصدوم محلول ORS یا محلول آب و نمک و شکر بدهید. ( مشروط بر اینکه هوشیار بوده و استفراغ نکند)
۵- به هنگام ضرورت باید از کپسول اکسیژن استفاده نمود و در نبود اکسیژن ، اگر لازم شد به مریض تنفس مصنوعی بدهید .
۶- همواره در این مواقع که با فرد گرما زده روبرو هستید توجه داشته باشید که استفاده از داروهای تب بر در اینگونه موارد هیچگونه اثری نمی گذارد چرا که در این افراد سیستم تنظیم مرکزی دما مشکلی ندارد و در واقع بالا بودن دمای بدن ناشی از محیط است.
۷- و پس از انجام اقدامات اولیه میبایست در صورت عدم بهبودی فرد گرمازده او را سریعا به مرکز درمانی منتقل سازید
۳- گرمازدگی شدید :
این حالت بسیار خطرناک است بیشتر در روزهای گرم و مرطوب اتفاق می افتد .
علایم :
قیافه گرمازده، تب دار بوده، پوست گرم و خشک و تنفس سطحی و نبض ضعیف می شود . درجه حرارت بدن مصدوم افزایش یافته،  کاهش هوشیاری و احتمالا اغما و تشنج نیز جزو سایر علایم است. اقدامات اولیه :
۱- همه لباس های مصدوم را درآورده و او را در حوله یا پارچه مرطوب قرار دهید .
می توان مصدوم را داخل وان یا لگن آب سرد قرار داد .(مواظب باشید مصدوم غرق نشود) در مواقع حاد با تجویز و نظارت پزشک می توان از قرار دادن کیسه های یخ در کشاله ران زیر بغل زانو مچ دست و پا نیز استفاده کرد.
۲- اگر مریض در شوک است شوک را درمان کنید.
۳- در صورت داشتن امکانات استحمام توجه کنید که استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد تا وقتی که دمای بدن او به ۳۹ درجه سانتیگراد برسد به این نکته توجه داشته باشید که از گذاشتن بیمار در وان یخ بدون دستور مستقیم پزشک خودداری کنید !
۴- در این مواقع باید به بیمار مایعات خنک خورانده شود تا دمای بدن وی به حدود دمای طبیعی برسد .
توجه داشته باشید تا پائین آمدن دمای بدن ، مرطوب کردن ملحفه و بدن را می باید ادامه داده و پس از انجام کمک های اولیه حتما باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت های پزشکی رساند .
● اقدامات اولیه کلی  :
جهت کمک به فردی که دچار گرمازدگی شده است ،‌ باید وی را به مکانی خنک مثل زیرسایه بان یا اتاق برده ، لباس های وی را از بدن خارج نمود .
بیمار باید استراحت کرده ودر صورت لزوم از پنکه برای خنک کردن او استفاده شود . به هنگام ضرورت باید از اکسیژن استفاده شود و سریعاً به پزشک مراجعه شود . تجویز سرم وریدی برای رفع دهیدراتاسیون و اختلالات الکترولیتی به وجود آمده لازم است .
در موارد شدید بیمار را باید در بیمارستان بستری کرد .
استحمام با آب سرد ممکن است سبب شوک و مرگ بیمارشود ، لذا بهتر است با آبی که ۲ تا ۳ درجه خنک تر از دمای بدن بیمار باشد بیمار را خنک کرد تا وقتی که دمای بدن او به ۳۹ درجه سانتیگراد برسد .
برای خنک کردن فرد گرمازده یک ملحقه نازک مرطوب روی بدن وی کشیده و هر چند دقیقه یکبار ملحفه را مرطوب کرده تا بتدریج بدنش خنک شود . باید به بیمار مایعات خنک خورانده شود تا دمای بدن وی به حدود دمای طبیعی برسد . مرطوب کردن محلفه و بدن را باید ادامه داد و پس از انجام کمک های اولیه باید فرد مصدوم را به مرکز فوریت های پزشکی رساند .
● عوارض ناشی از گرما به قرار زیر است:

۱-  گرمازدگی خفیف

در این حالت بدن بشدت عرق کرده و حجم خون کاهش می یابد.

علایم:
تعریق شدید-ضعف-سرگیجه-سردرد-حالت تهوع-استفراغ-افزایش ضربان قلب-کاهش فشار خون-پوست مرطوب،سرد و رنگ پریده-افزایش درجه حرات مرکزی بدن تا ۳۹-۳۸ درجه سلسیوس.

درمان:
انتقال بیمار به یک مکان خنک و سایه-دادن مایعات به بیمار برای جبران کم آبی بدن. برای جبران نمک بدن نیز باید اندکی نمک (به نسبت یک قاشق چای خوری نمک در یک لیتر آب) به آب اضافه کرد- لباسهای فرد گرمازده را در آورده و یک ملحفه مرطوب دور بدن وی بپیچید و یا توسط باد بزن مصدوم را باد بزنید.

۲-  گرمازدگی شدید

این حالت بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را نیز میتواند در پی داشته باشد. در این حالت حرارت مرکزی بدن از ۴۰٫۵ درجه سلسیوس فراتر میرود. در این وضعیت اغلب ارگانهای بدن در معرض آسیب بافتی قرار میگیرند. گرمازدگی شدید یک وضعیت اورژانس بوده و دمای بدن فرد گرمازده باید سریعا کاهش یابد. عدم درمان گرمازدگی شدید به تشنج، کما و مرگ منجر خواهد شد. گرمازدگی شدید علاوه بر اثرات سوء آن بروی سیستم عصبی همچنین کبد، کلیه ها، قلب و عضلات را نیز در معرض آسیب قرار میدهد.

علایم:
پوست قرمز رنگ، داغ، رنگ پریده و خشک-ضربان تند و قوی-سردرد ضربانی-پریشانی و سرگیجه-تنفس کم عمق-مردمک چشم ممکن است متسع شده و به نور واکنش نشان ندهد.

عوامل ایجاد کننده: قرار گرفتن در زیر آفتاب به مدت طولانی-فعالیت شدید بدن-کم آب شدن بدن.

درمان:
تلاش برای کاهش حرارت بدن باید بسرعت انجام گیرد: بیمار را به مکان خنک و سایه انتقال داده و لباسهایش را از تن جدا کنید. روی دستها و پاها آب خنک ریخته و یا یک ملحفه خیس را دور بدن مصدوم بپیچید- بیمار را در معرض باد قرار داده و یا توسط پنکه و یا باد بزن اقدام به خنک کردن وی کنید. هنگامی که روی دستها و پاها آب میریزید حتما دستها و پاها را شدیدا ماساژ دهید تا خون خنک شده به سمت نواحی مرکزی بدن رانده گردد.

۳-  گرفتگی عضلات

همان گرفتگی عضلات میباشد که عامل آن گرما میباشد. این حالت پس از فعالیت شدید بدنی ایجاد میگردد. درمان آن خوراندن مایعات کافی همراه با اندکی نمک (به نسبت ۴/۱ قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) به مصدوم و انجام حرکات کششی پس از آن میباشد.

۴-  سنکوب گرما

این حالت نوعی غش خفیف میباشد که به علت فعالیت شدید در آب و هوای گرم ایجاد میگردد. بدن در تلاش برای افزایش دفع گرما از بدن اقدام به منبسط ساختن عروق سطحی پوست میکند اما هنگامی که این مکانیسم بسرعت انجام میگیرد سبب کاهش جریان خون به مغز گشته و حالت غش را ایجاد میکند.

علایم:
سرگیجه- سردرد- افزایش ضربان قلب- حالت تهوع- استفراغ- غش و بی هوشی.

درمان آن مانند درمان گرمازدگی خفیف میباشد.

۵-  عرق سوز

در این حالت نواحی خاصی در بدن (معمولا نواحی پوشیده شده توسط لباس) دچار خارش و سوزش شدید میگردد. این حالت بیشتر در آب و هوای گرم و مرطوب و در افراد خردسال، دارای فعالیت شدید، بیماران بستری و تب دار مشاهده میگردد. این عارضه معمولا پس از چند روز بخودی خود بر طرف میگردد. هنگامی که تعریق بدن افزایش می یابد عرق به سلولهای سطح پوست آسیب وارد ساخته و یک سد در مقابل خروج عرق ایجاد میکند. بنابراین عرق در زیر پوست به دام افتاده و تجمع می یابد. در این حالت برآمدگیهای ریزی روی پوست ایجاد میگردد. هنگامی که این برآمدگیهای جوش مانند ریز میترکند محتویات عرق تخلیه گشته و فرد احساس سوزش میکند.

درمان:
هیچگاه از مواد کاهش دهنده تعریق و یا پودر بچه استفاده نکنید این عمل تنها علایم را تشدید میکند. تنها از لوسیون کالامین (CALAMIN) و یا کرم هیدروکورتیزون (HYDROCORTISON 1%) استفاده کنید.
● بررسی علائم و درمان تفکیکی جهت انواع گرمازدگی :

۱) گرمازدگی خفیف
در این حالت بدن بشدت عرق کرده و حجم خون کاهش می یابد.
▪ علایم:
فرد گرمازده اغلب خسته و گیج می شود و ممکن است دچار برخی علائم از قبیل سردرد ، گرفتگی عضلات ، پوست خشک و داغ ، تهوع یا استفراغ ، سنکوپ ، تشنج ، اختلالات ریتم قلب ، اختلال تکلم ، افت فشار خون ( به دلیل دهیدراسیون و اتساع عروق محیطی ) ، رنگ پریدگی ، نبض ضعیف ، هذیان ، کاهش حجم ادرار و در موارد پیشرفته عدم هوشیاری شود که در صورت عدم رسیدگی به بیمار می تواند کشنده باشد .
علائم دیگر :
تعریق شدید ضعف سرگیجه سردرد حالت تهوع استفراغ افزایش ضربان قلب کاهش فشار خون پوست مرطوب،سرد و رنگ پریده افزایش درجه حرات مرکزی بدن تا ۳۹ ۳۸ درجه سلسیوس.
▪ درمان:
انتقال بیمار به یک مکان خنک و سایه دادن مایعات به بیمار برای جبران کم آبی بدن. برای جبران نمک بدن نیز باید اندکی نمک (به نسبت یک قاشق چای خوری نمک در یک لیتر آب) به آب اضافه کرد لباسهای فرد گرمازده را در آورده و یک ملحفه مرطوب دور بدن وی بپیچید و یا توسط باد بزن مصدوم را باد بزنید.
۲) گرمازدگی شدید
این حالت بسیار خطرناک بوده و خطر مرگ را نیز میتواند در پی داشته باشد. در این حالت حرارت مرکزی بدن از ۴۰.۵ درجه سلسیوس فراتر میرود. در این وضعیت اغلب ارگانهای بدن در معرض آسیب بافتی قرار میگیرند. گرمازدگی شدید یک وضعیت اورژانس بوده و دمای بدن فرد گرمازده باید سریعا کاهش یابد. عدم درمان گرمازدگی شدید به تشنج، کما و مرگ منجر خواهد شد. گرمازدگی شدید علاوه بر اثرات سوء آن بروی سیستم عصبی همچنین کبد، کلیه ها، قلب و عضلات را نیز در معرض آسیب قرار میدهد.
▪ علایم:
پوست قرمز رنگ، داغ، رنگ پریده و خشک ضربان تند و قوی سردرد ضربانی پریشانی و سرگیجه تنفس کم عمق مردمک چشم ممکن است متسع شده و به نور واکنش نشان ندهد.
کرامپهای عضلانی ناشی از گرما :
این وضعیت شامل اسپاسم عضلات ارادی به دلیل تخلیه الکترولیتها بوده , معمولاً زمانی رخ میدهد که فرد در اثر قرارگرفتن در معرض گرما , دچار تعریق شدید شده , مقداری زیادی آب و نمک از دست بدهد , و سپس توسط نوشیدن آب , کمود مایعات خود را بدون در نظر گرفتن کمبود نمک جبران نماید (مانند بروز کرامپهای عضلانی در ورزشکاران )
مداخلات اورژانس شامل خنک نگهداشتن بیمار و خوراندن نمک و یا تزریق نرمال سالین به او میباشد .
خستگی مفرط ناشی از گرما :
این وضعیت معمولاً زمانی رخ میدهد که فرد در اثر قرار گرفتن در معرض گرما , مقادیر زیادی آب ونمک را از طریق تعریق شدید از دست بدهد . شکایات بیمار معمولاً شامل سردرد , تهوع , سرگیجه و اختلال در بینایی است .
مداخلات اورژانس در این وضعیت شامل قرار دادن بیمار در جای خنک و خوراندن آب و نمک به او می باشد . در صورت وجود حالت تهوع و استفراغ , و یا بیهوش بودن بیمار تزریق وریدی نرمال سالین ضروری است .
● هیپوترمی در گرمازدگی :
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  در موقعیتهای بسیار گرم , بخصوص در هوای مرطوب و بدون باد ( شرجی ) , ممکن است هیپوترمی ظاهر گردد. در چنین وضعیتی درجه حرارت بدن به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد رسیده , تنظیم حرارت مختل می شود . علائم شامل کانفیوژن , اغما و تشنج است . در هیپوترمی هیپوتالاموس دچار بدکاری می شود و چون بیمار عرق نمی کند(بدلیل شرایط محیطی), پوست گرم و خشک است . معمولاً کاهش آب و الکترولیتها شدید نیست .
اقدام به خنک کردن بیمار باید هر چه سریعتر صورت گیرد . مهمترین مسئله , کاهش سریع درجه حرارت بدن تا ۳۵ درجه سانتیگراد است . شستشوی بدن توسط الکل , خواباندن بیمار در یخ , استفاده از پنکه یا کولر , غوطه ور کردن بیمار در آب سرد , و استفاده از پتوهای خنک کننده می تواند کمک کننده باشد . مطلقاً آسپرین جهت کاهش تب استفاده نکنید , زیرا نه تنها نمی تواند درجه حرارت را در این افراد تصحیح کند , بلکه دارای یک اثر منفی روی هموستاز بدن است که در این شرایط می تواند بسیار خطرناک باشد .
کنترل حرارت بدن باید از طریق رکتال صورت گیرد . زمانی که درجه حرارت به ۳۹ درجه سانتیگراد رسید . عملیات خنک کننده باید متوقف گردد تا از عوارض احتمالی هیپوترمی جلوگیری به عمل آید . مانیتورینگ دقیق بیمار از نظر افزایش مجدد درجه حرارت لازم است .
از بروز لرز در بیمار ممانعت بعمل آورید , زیرا لرزیدن موجب افزایش درجه حرارت بدن می شود . در صورت بروز لرز حین خنک کردن بیمار , بلافاصله عامل خنک کننده را حذف نمایید .
▪ عوامل ایجاد کننده:
قرار گرفتن در زیر آفتاب به مدت طولانی فعالیت شدید بدن کم آب شدن بدن.
▪ درمان:
تلاش برای کاهش حرارت بدن باید بسرعت انجام گیرد: بیمار را به مکان خنک و سایه انتقال داده و لباسهایش را از تن جدا کنید. روی دستها و پاها آب خنک ریخته و یا یک ملحفه خیس را دور بدن مصدوم بپیچید بیمار را در معرض باد قرار داده و یا توسط پنکه و یا باد بزن اقدام به خنک کردن وی کنید. هنگامی که روی دستها و پاها آب میریزید حتما دستها و پاها را شدیدا ماساژ دهید تا خون خنک شده به سمت نواحی مرکزی بدن رانده گردد.
۳) گرفتگی عضلات
همان گرفتگی عضلات میباشد که عامل آن گرما میباشد. این حالت پس از فعالیت شدید بدنی ایجاد میگردد. درمان آن خوراندن مایعات کافی همراه با اندکی نمک (به نسبت ۴/۱ قاشق چایخوری نمک در یک لیوان آب) به مصدوم و انجام حرکات کششی پس از آن میباشد.
۴)سنکوب گرما
این حالت نوعی غش خفیف میباشد که به علت فعالیت شدید در آب و هوای گرم ایجاد میگردد. بدن در تلاش برای افزایش دفع گرما از بدن اقدام به منبسط ساختن عروق سطحی پوست میکند اما هنگامی که اینمکانیسم بسرعت انجام میگیرد سبب کاهش جریان خون به مغز گشته و حالت غش را ایجاد میکند.
▪ علایم:
سرگیجه سردرد افزایش ضربان قلب حالت تهوع استفراغ غش و بی هوشی.
▪ درمان آن مانند درمان گرمازدگی خفیف میباشد.
۵) عرق سوز
در این حالت نواحی خاصی در بدن (معمولا نواحی پوشیده شده توسط لباس) دچار خارش و سوزش شدید میگردد. این حالت بیشتر در آب و هوای گرم و مرطوب و در افراد خردسال، دارای فعالیت شدید، بیماران بستری و تب دار مشاهده میگردد. این عارضه معمولا پس از چند روز بخودی خود بر طرف میگردد. هنگامی که تعریق بدن افزایش می یابد عرق به سلولهای سطح پوست آسیب وارد ساخته و یک سد در مقابل خروج عرق ایجاد میکند. بنابراین عرق در زیر پوست به دام افتاده و تجمع می یابد. در این حالت برآمدگیهای ریزی روی پوست ایجاد میگردد. هنگامی که این برآمدگیهای جوش مانند ریز میترکند محتویات عرق تخلیه گشته و فرد احساس سوزش میکند.
▪ درمان:
هیچگاه از مواد کاهش دهنده تعریق و یا پودر بچه استفاده نکنید این عمل تنها علایم را تشدید میکند. تنها از لوسیون کالامین (CALAMIN) و یا کرم هیدروکورتیزون (HYDROCORTISON ۱%) استفاده کنید.
●  اقدامات پیشگیرانه جهت جلوگیری از گرمازدگی :
برای پیشگیری از گرمازدگی در فصل تابستان نباید منتظر شد تا تشنه بشویم و در مواقع تعریق شدید بدن، نوشیدن آب بیش از حد نیاز توصیه می‌شود. هنگامی که برای مدت طولانی در محیط گرم قرار می‌گیرید، بهتر است مایعات کافی بنوشید و قبل، حین و بعد از ورزش مایعات را فراموش نکنید. همچنین استراحت در ساعات گرم روز و محدود کردن ساعات قرارگیری در معرض آفتاب بهترین راهکار برای جلوگیری از گرمازدگی است.

زمانی که در بیرون منزل هستید از کلاه های نقاب ‌دار با لبه پهن استفاده کنید و در هوای گرم لباسهای نازک، نرم و روشن بپوشید. همچنین لباسهای پنبه‌ای برای فصل گرما بهترین نوع لباس هستند چون هم هوا از بین منافذ آن می‌گذرد و هم عرق بدن می‌تواند تبخیر شود.

به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ، محققان توصیه می‌کنند به طور کلی فعالیت بدنی افراد در روزهای گرم کمتر ازحد عادی باشد و لباس های روشن و سبک پوشیده شود.
از افراد سالمند مراقبت شود , در صورت بروز اختلا‌ل هوشیاری بیمار سریعا به مراکز درمانی رسانده شود .
۱)  از پوشیدن لباسهای ضخیم و غیرقابل نفود در فصول گرما که مانع تبخیر عرق و دفع گرما می شود ، خودداری کرد .
۲)  هنگام فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات نوشید .
۳)  بطور کلی ، باید از فعالیت شدید در آب و هوای گرم و به ویژه مرطوب اجتناب کرد . اگر هوا گرم و خشک باشد و تهویه کافی هم وجود داشته باشد بهتر از هوای گرم و مرطوب می باشد. در صورت اجبار برای فعالیت بدنی در مناطق گرم و مرطوب ، فعالیت بدنی را به تدریج طی ۳ تا ۴ هفته جهت عادت کردن بدن به گرما ، افزایش دهید .
۴)  در فعالیت های ورزشی گروهی ، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای در خطر بودن دیگران است و باید اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد در نظر داشت .
۵)  بیماریهای همراه و زمینه ساز گرمازدگی باید درمان شوند تا آستانه تحمل فرد بالا برود .
۶ )  داروهائی که فرد را مستعد گرمازدگی می کند باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود یا به طرز مناسب از آنها استفاده شود
۷) در تابستان و هوای گرم لباسهای سبک، گشاد و با رنگ روشن به تن کنید.
در طول روز آب کافی بنوشید. ۸ لیوان آب.
۹) در حین هر نوع فعالیت بدنی در فواصل زمانی معین به استراحت بپردازید.
۱۰) خود را در برابر گرمای آفتاب با به سر گذاشتن کلاه و یا استفاده از چتر محافظت کنید.
۱۱) فعالیتهای شدید خارج از منزل را در ساعاتی که هوا خنک تر میباشد یعنی پیش از ۱۰ صبح و یا پس از ۶ بعد از ظهر برنامه ریزی کنید.
چگونه از گرمازدگی پیشگیری کنیم
۱۲) پوشش افراد در دچار شدن انها به گرما زدگی بسیار تاثیر گذار است ! استفاده از البسه با زنگ روشن و خصوصا پنبه ای می تواند در حفاظت از جان شما موثر باشد ! از پوشیدن لباسهای تنگ و یا دارای الیاف مصنوعی جدا خوداری نموده و سعی کنید تا میتوانید از پوشیدن لباسهای تیره خوداری نمائید . از پوشیدن لباسهای ضخیم و غیرقابل نفود در فصل گرما که مانع تبخیر عرق و دفع گرما می شود جدا خودداری نمائید.
۱۳) نوشیدن را هرگز فراموش نکنید !! در زمان فعالیت شدید بدنی به قدر کافی مایعات بنوشید .
۱۴) میبایست توجه نمود که اگر مجبور به فعالیت سنگین در شرایط آب و هوایی گرم و مرطوب به مدت طولانی هستید حتما میبایست برای احتمال دچار شدن به گرمازدگی دارای برنامه پیشگیری بوده و خصوصا با یک برنامه منظم سعی نمائید که بدن شما با فعالیت و شرایط سخت محیط کار خود امکان انطباق را پیدا نماید .
۱۵) توجه داشته باشید در کارهایی که افراد در معرض گرمای مستقیم و یا تابش نور آفتاب قرار دارند همچون ، کارگاههای ساختمانی و یا فعالیت های ورزشی گروهی ، گرمازده شدن یکی از افراد به معنای هشدار جدی به تمامی کارگران و دوستانی است که سرگرم کار میباشند و می باید مسئولان در این مواقع اقدامات احتیاطی را برای بقیه افراد در نظر داشته باشند .
۱۶) میبایست توجه داشته باشید که اگر هوا گرم و خشک باشد و تهویه کافی هم وجود داشته باشد احتمال گرمازدگی به نسبت از محیطهای گرم و مرطوب و یا دارای سیستم تهویه نامناسب کمتر میباشد
۱۷) داروهائی که فرد را مستعد گرمازدگی می کند باید با نظر پزشک معالج با داروهای دیگری جایگزین شود یا به طرز مناسب از آنها استفاده شود
۱۸) بهترین نوشیدنی بی گمان آب میباشد و بهتر است همواره قبل از احساس تشنگی آب نوشید . توجه داشته باشید برای افرادی که دارای فعالیتهای سنگین بدنی هستند توصیه می شود که در برنامه غذایی خود از نمک و شکر و لیموی تازه به طور متناوب استفاده نمایند .
● عوارض گرمازدگی ها :
در صورت عدم تشخیص یا انجام ندادن مراقبت های لازم ، احتمال بروز عوارض و حتی مرگ و میر در این افراد بالاست . وقتی که دمای مرکزی بدن از ۴۱ درجه سانتیگراد بالاتر می رود و در مواردی که گرمازدگی شدید است ، علیرغم انجام اقدامات تشخیصی و درمانی به دلیل شدت صدمات بافتی و عوارضی مانند : نارسایی کلیه ، مشکلات تنفسی ، عوارض مغزی ، عوارض قلبی – عروقی ، شوک و اختلالات انعقادی ، عوارض کبدی و گوارشی و اختلالات الکترولیتی مرگ و میر روی می دهد .
ممکن است شما در داخل اتاق نیز دچار گرمازدگی بشوید برای جلوگیری از گرمازدگی در اتاق باید آب بیشتری نوشید. در هوای چله تابستان باید به استفاده از کولر توجه کنید. بخصوص در مراکز شهرها که پدیده جزیره گرمای زیاد وجود دارد. با باز کردن پنجره ها نمی توان حرارت اتاق را کاهش داد . در این زمان باید به تعدیل و تنظیم حرارت اتاق توجه کرد و بهتر است حرارت کولر حدود ۲۷ سانتیگراد تنظیم شود.
● نکات مهم :
به گزارش خبرنگار سایت پزشکان بدون مرز ،  در موقعیتهای بسیار گرم , بخصوص در هوای مرطوب و بدون باد ( شرجی ) , ممکن است هیپوترمی ظاهر گردد. در چنین وضعیتی درجه حرارت بدن به بالای ۴۰ درجه سانتیگراد رسیده , تنظیم حرارت مختل می شود . علائم شامل کانفیوژن , اغما و تشنج است .

در هیپوترمی هیپوتالاموس دچار بدکاری می شود و چون بیمار عرق نمی کند(بدلیل شرایط محیطی), پوست گرم و خشک است . معمولاً کاهش آب و الکترولیتها شدید نیست .

اقدام به خنک کردن بیمار باید هر چه سریعتر صورت گیرد . مهمترین مسئله , کاهش سریع درجه حرارت بدن تا ۳۵ درجه سانتیگراد است .

شستشوی بدن توسط الکل , خواباندن بیمار در یخ , استفاده از پنکه یا کولر , غوطه ور کردن بیمار در آب سرد , و استفاده از پتوهای خنک کننده می تواند کمک کننده باشد .

مطلقاً آسپرین جهت کاهش تب استفاده نکنید , زیرا نه تنها نمی تواند درجه حرارت را در این افراد تصحیح کند , بلکه دارای یک اثر منفی روی هموستاز بدن است که در این شرایط می تواند بسیار خطرناک باشد .

کنترل حرارت بدن باید از طریق رکتال صورت گیرد . زمانی که درجه حرارت به ۳۹ درجه سانتیگراد رسید . عملیات خنک کننده باید متوقف گردد تا از عوارض احتمالی هیپوترمی جلوگیری به عمل آید . مانیتورینگ دقیق بیمار از نظر افزایش مجدد درجه حرارت لازم است .

از بروز لرز در بیمار ممانعت بعمل آورید , زیرا لرزیدن موجب افزایش درجه حرارت بدن می شود . در صورت بروز لرز حین خنک کردن بیمار , بلافاصله عامل خنک کننده را حذف نمایید .
●  افراد زیر بیشتر معرض خطر گرمازدگی هستند؟
۱- کودکان
۲- افراد مسن
۳- افرادی که به فعالیت بدنی زیاد عادت ندارند.
۴- افرادی که برای مدت طولانی در معرض تابش آفتاب هستند، مثل توریست هایی که به مناطق آفریقایی می روند.
۵- افرادی که دچار بیماری های مزمن خاص هستند، مثل: تصلب شرایین ، نارسایی احتقانی قلبی و دیابتی ها.
۶- افراد معتاد به الکل
۷- بعضی ناراحتی های پوستی نیز از دفع گرمای بدن جلوگیری می کنند، مثل : رشد غیرطبیعی پوست، فقدان مادرزادی غدد عرق، سخت شدن پوست.
۸- مصرف بعضی داروها نیز با مکانیسم تنظیم دمای بدن مداخله می کند . که داروهای زیر شامل ای موارد است :
داروهای گوارشی که دارای آتروپین هستند مثل دوناتال (DONNATAL)؛ داروهای ضدافسردگی و روان درمانی مثل تورازین (THORAZINE)، هالدول (HALDOL) و پروزاک (PROZAC)؛ آنتی هیستامین ها مثل بنادریل (BENADRYL)؛ بعضی داروهای قلبی شامل بتابلوکرها مثل بلوکادرن (BLOCADREN) و دیورتیک ها مثل دیوریل (DIURIL) و داروهای مصرفی در بیماری پارکینسون.
۹- افرادی که فعالیت های ورزش خاصی دارند مثل دوندگان استقامتی(مسافت طولانی) یا دوچرخه سواران.
۱۰- افرادی که نسبت به گرمای زیاد حساس هستند و به آن عادت ندارند.

جعبه متن

پزشکان بدون مرز