[Hooman Ghayouri]

برفک دهانی (آفت) - Oral Candidacies

بیماری برفک در اثر وجود نوعی قارچ ایجاد می‌شود به نام کاندیدا آلبیکانس.

عوامل ایجادکننده

محیط دهان به طور طبیعی حاوی مقداری باکتری و حتی بعضی از قارچ‌ها می‌باشد که یکی از آن‌ها همان قارچ کاندیدا آلبیکانس یا برفک است که مشابه همان برفک دستگاه تناسلی زنانه است و با رعایت بهداشت تا حدی قابل کنترل است، به شرط آن‌ که سیستم ایمنی بدن ضعیف نباشد.

بیشتر اوقات در اثر حمله ویروسی یا باکتری، بدن مستعد به ابتلا بیماری برفک می‌شود. امکان این که استرس و عوامل روحی، زمینه را برای ابتلا به این بیماری آماده کند وجود دارد.

از موارد دیگر می‌توان استفاده طولانی‌مدت از داروهای کورتون و داروهایی که باعث ضعف سیستم ایمنی می‌شوند نام برد، و همچنین ممکن است با ایجاد شرایط نامناسب، محیط دهان از نظر اسیدی و قلیایی بودن و به هم خوردن این تعادل، زمینه برای رشد قارچ فراهم شود، یا مصرف آنتی‌بیوتیک به طور ناقص، یا وجود بیماری دیابت بی‌مزه یا تغییرات هورمونی هنگام حاملگی یا مصرف داروهای ضد بارداری. برفک دهانی بیشتر در بین اطفال شایع است تا در جوانان و بزرگسالان، مگر این که سیستم ایمنی بدن ضعیف باشد.

برفک در کودکان به احتمال زیاد بلافاصله بعد از تب و سرماخوردگی ویروسی، ایجاد می‌شود و احتمال عود مجدد هم دارد.

در بزرگسالان اگر برفک عود مجدد داشته باشد باید به دیابت یا ایدز مشکوک شد و هرچه سریع‌تر برای تشخیص از طریق آزمایش خون اقدام کرد.

علائم:

۱- ایجاد زخم در دهان و زبان و داخل گونه.

۲- درد، به خصوص هنگام غذا خوردن.

۳- رشد و پیشرفت لکه‌های آفت در دهان.

۴- وجود رنگ سفید متمایل به کرم لکه‌های قارچ.

۵- کنده شدن راحت لکه‌ها از مخاط.

۶- قرمز شدن رنگ اطراف لکه‌ها و گاهی همراه با خون.

۷- خشکی دهان و کم شدن مقدار آب دهان.

تشخیص:

معاینه دهان و گرفتن شرح بیماری، که آیا با تب، سر درد، گلو درد و سرفه همراه است؟ و وجود تب‌خال در گوشه دهان.

آیا قبلاً داروی خاصی استفاده کرده، استرس یا ترس و وحشتی نداشته. بعد هم برای تأیید بیماری بهتر است آزمایش میکروسکوپی از بافت دهان جهت اثبات کاندیدا آلبیکانس انجام شود. اما به طور معمول با مشاهده وضعیت دهان و زبان، این بیماری قابل تشخیص است مگر این که با عوارض دیگر همراه شده باشد، مثل هرپس ساده یا همان تب‌خال.

مشکلات بیماری:

۱- خوردن غذا همراه درد هنگام جویدن به خصوص مواد سرد و تند یا ترش و غذاهای سفت و عفونی شدن آن و خونریزی از مخاط دهان.

۲- تورم و درد شدید و مشکل بلع. (اگر این قارچ به نواحی مری هم کشیده شود)

۳- در صورت انتشار و وجود عوارض دیگر باید تحت‌نظر پزشک درمان انجام شود.

۴- هرگز برای درمان آفت از آنتی‌بیوتیک استفاده نکنید، برای این که احتمال دارد باعث تغییر وضعیت ژن شود.

درمان:

هدف از درمان، کنترل رشد قارچ است با مصرف داروهای ضد قارچ، مثل: نیستاتین و کلوتریمازول یا میکومازول به مدت ۱۰-۵ روز (کسانی که آلرژی دارند، کودکان زیر ۳ سال، خانم‌های حامله و خانم‌هایی که شیر می‌دهند، نباید از این دارو استفاده کنند. این قرص باید به آهستگی در دهان حل شود و مقدار مصرف آن یک قرص ۱۰ میلی‌گرمی، ۳ بار در روز می‌باشد. در صورت وجود دل‌درد و یا اسهال، باید مصرف آن قطع گردد) و شستشوی دهان با داروهایی ترکیبی از ضد درد و ضد باکتری و در صورت عدم دسترسی، می‌توان با آب جوشیده ولرم هر ۱۰ دقیقه یک بار، شستشو داد، اگر این داروها مؤثر نبود، می‌توان از داروی موضعی دیفلوکان استفاده کرد، مشروط بر این که سعی شود فقط در دهان به منظور شستشو به کار رود، چون خوردن آن سبب مشکلات معده و دستگاه گوارش خواهد شد. در کودکان به علت عدم تحمل و رعایت اصول درست درمان، امکان برگشت مجدد آن دیده می‌شود، به خصوص اگر به نواحی حلق و مری و ریه هم سرایت کند و به صورت مونیلیاز باشد. در اثر وجود اورگانیسم قارچی منتشره، تب بالا هم دیده می‌شود اما خود برفک دهانی، نشانه مونیلیائی نیست.

پیشگیری:

اگر در نزدیکی شما برفک در بین کودکان شایع شد، به طور مرتب دهان را شستشو دهید و در صورت ضعیف بودن سیستم ایمنی بدن از داروهای ضد قارچ برای جلوگیری استفاده کنید.

در مورد مادرانی که شیر می‌دهند بهتر است نوک پستان را به داروهای ضد قارچ آغشته نمایند.

اگر آفت به صورت عفونت قارچی به ناحیه مری برسد، بلع بسیار مشکل خواهد شد و امکان دارد وجود زخم باعث ایجاد حفره و دیورتیکول و فتق در جدار مری گردد. در چنین مواردی باید بیوپسی از مری انجام شود، همراه رادیوگرافی X-ray ساده برای بررسی میزان پیدایش تورم جهت درمان کاندیدای مری، مناسب‌ترین دارو، آمفوتریسین ب و فلوکونازول است. کاندیدای در جوانان یک مسئله غیر معمول است و اغلب به دنبال یک پیش آگهی ضعف سیستم اسمنی است؛ مثل کسانی که عضو پیوندی دارند یا دیابت یا شیمی‌درمانی و لوسمی (سرطان خون)، لنفوما (تومور غدد لنفاوی) و ایدز.

جعبه متن

منبع : مجله سرزمین مهر