[Hooman Ghayouri]

بوی بد دهان - Mouth odor[/wiki]- [wiki]Breath odor

بعضی افراد بعد از رسیدن به سن بلوغ مبتلا به بوی بد دهان می‌شوند که ممکن است کم یا خیلی زیاد باشد و صرف‌نظر از مشکلات اجتماعی، برای هر کس این عارضه ناراحت‌کننده خواهد بود.

بوی دهان ممکن است موقتی و کوتاه‌مدت باشد که به علت مصرف بعضی مواد ایجاد می‌شود، مثل خوردن پیاز خام، سیر، کلم، الکل یا سایر مواد بودار و یا ممکن است بوی دهان درازمدت باشد، مثل زمان پریود یا حاملگی (به علت تغییرات هورمونی) و مسواک نزدن و استفاده نکردن از نخ دندان (فلاسینگ نکردن) و یا به علت تب و عدم رعایت بهداشت.

ممکن است بوی دهان به طور دائم و به مرور زمان هم در افزایش باشد. به علت تشکیل پلاک که بیشتر به رنگ سفید است و همراه جرم (پلاک باعث تورم لثه همراه با خونریزی آن می‌شود) از علل اصلی بوی دهان می‌باشد. عوامل دیگر: پوسیدگی‌های عمیق، پرکردگی‌های نامناسب و غیر کلاسیک دندان‌ها، داشتن دندان مصنوعی ثابت مثل بریج و یا از نوع متحرک مانند کُرم کُبالت یا تمام اکریلیک (فیلیپر) و دندان مصنوعی کامل.

علائم و علل بیماری:

۱- جرم به صورت لکه‌های رنگی و رسوب پلاک به شکل برجستگی، تشکیل شده از ترکیبات سخت و در رنگ‌های مختلف، حاوی مقدار زیادی باکتری از نوع (Fusobacterium nucleatum) که روی سطح عاج دندان در ناحیه طوق دندان شروع و به تدریج به سمت انتهای ریشه پیشرفت می‌کند. این رسوب بیشتر در ناحیه دندان‌های ثنایا، مجاور زبان و در سطح بیرونی دندان‌های کرسی بزرگ اول بالا (جایی که مجاری غدد بزاقی باز می‌شوند) تشکیل شده و سپس سایر دندان‌ها را درگیر می‌کند. این رسوبات نه تنها مکان تجمع باکتری‌ها هستند، بلکه عامل ایجاد پوسیدگی دندان، عفونت، خونریزی و تورم لثه Gingivitis با تغییر رنگ آن و سرانجام همان پیوره، بوی بد دهان و لقی و افتادن دندان‌ها خواهند بود. علاوه بر این، رسوب پلاک باعث از بین رفتن استخوان آلوئل فک می‌شود و در نتیجه، گذاشتن دندان مصنوعی، مواجه با اشکال و عدم موفقیت خواهد بود. همیشه علت خونریزی لثه به دلیل وجود رسوبات پلاک نیست، به خصوص اگر در یک نقطه مشخص باشد و خونریزی آن هم دیر بند بیاید، ممکن است به علت بیماری ترمبوسیتوپنی (کم شدن سلول‌های انعقادی خون) باشد که بیماری خطرناکی است و هم در بچه‌ها و هم در بزرگسالان وجود دارد و در مراحل اولیه توسط دندانپزشک قابل تشخیص است. رنگ پلاک شبیه رنگ عاج دندان است و به همین علت تشخیص آن برای غیر دندانپزشک مشکل خواهد بود. در کلینیک دندانپزشکی دو روش برای تشخیص آن وجود دارد:

یکی استفاده از قرص‌های مخصوصی که باید جویده شود بعد که با بزاق مخلوط شد ۳۰ ثانیه بعد رسوب پلاک به رنگ قرمز دیده می‌شود.

روش دیگر استفاده از نور فلورسنت است، از این طریق پلاک به رنگ بنفش در می‌آید و با تابش ماورابنفش، پلاک و ضایعات به راحتی قابل رؤیت هستند.

این نوع تست‌ها برای دندانپزشک کاربرد ندارد و فقط به منظور نشان دادن به بیمار و آگاهی او استفاده می‌شود. گاهی امکان دارد اثر رنگ روی زبان و لب‌ها برای چند ساعتی باقی بماند. بنابراین بهتر است این روش در شب هنگام انجام شود.

۲- پوسیدگی‌ها به خصوص اگر در فاصله بین دو دندان و دور از دسترس مسواک زدن و فلاسینگ دندان باشد و امکان خارج کردن مواد از داخل پوسیدگی‌ها مقدور نباشد، باعث تجمع مواد و تخمیر آن همراه با بوی نامطلوب خواهند شد.

۳- دندان نهفته یا باقی‌ ماندن ریشه دندان کشیده شده.

۴- عفونت انتهای ریشه دندان مثل آبسه و فیستول.

۵- بوی سیگار، تنباکو، قهوه، الکل و سایر مواد دیگر (در شهرهایی که آلودگی هوا زیاد است بوی دود گازوئیل و سرب موجود در هوا).

۶- داشتن دندان‌های مصنوعی متحرک (پروتز کامل یا پارسیل) و ثابت مثل بریج.

۷- عدم رعایت بهداشت (مسواک زدن نامرتب یا رعایت نکردن روش صحیح مسواک زدن و فلاسینگ). بیش از ۹۰ درصد بوی دهان به علت عدم سلامت لثه و دندان و ضایعات دهانی و ۱۰ درصد مربوط به سایر عوارض است.

۸- خشکی دهان.

۹- گرسنگی (به خصوص هنگام روزه داشتن).

۱۰- بیماری‌های عمومی مانند: تب، دیابت (بوی اَستون، آفت و برفک، تبخال، عوارض عفونی)

۱۱- عفونت‌ها مانند: سینوزیت، عفونت لوزه و حلق و بینی، نکروز حاد لثه یا مخاط، برونشیت مزمن، آبسه ریه- فیستول بین معده و روده (بوی مخصوص شبیه میوه)، وجود دیورتیکول در دستگاه گوارش (این عارضه به صورت فرو رفتگی‌های غیر طبیعی در جدار دستگاه گوارش است)، بیماری مزمن کلیه (بوی آمونیاک)، هموآنژیم (افزایش زیاد و غیر طبیعی عروق خونی به خصوص وریدها)، مصرف زیاد ادویه‌جات.

۱۲- مصرف بعضی داروها مانند: Paradehyde، Triameternine، تزریق انسولین، داروهای بیهوشی، مصرف زیاد بعضی از ویتامین‌های شیمیایی.

۱۳- عادت به خوردن زیاد مواد و ترکیبات گوشتی و فرآورده‌های حیوانی.

تشخیص:

۱- معاینه و بررسی، لثه، مخاط، اندازه‌گیری عمق لثه، میزان مقدار پلاک و مدت زمان آن، پوسیدگی، پرکردگی‌های قبلی، بررسی وضعیت بریج و دندان‌های متحرک، وضعیت بهداشت دهان و رنگ لثه و مقدار خونریزی آن.

۲- رادیوگرافی.

۳- میزان لقی دندان.

درمان:

۱- جرم‌گیری.

۲- روت پلانینگ.

۳- آموزش صحیح مسواک زدن و فلاسینگ و انتخاب مسواک مناسب.

۴- در صورت لزوم جراحی لثه.

۵- شستشوی کامل دهان با فشار آب.

۶- مصرف آدامس و قرص‌های خوشبوکننده برای درمان موقت و کوتاه‌مدت، عوارض بیماری را بیشتر و درمان را مشکل‌تر و گاهی ناممکن می‌سازد. توصیه می‌شود که درصدد درمان واقعی باشید.

جعبه متن

منبع : مجله بانوی سرزمین مهر