[Hooman Ghayouri]

راه های مقابله با گرما زدگی

در گرمازدگی، دمای بدن از حد طبیعی بالاتر می رود و عروق سطحی پوست منبسط میشود، تعرق افزایش یافته و در تنظیم و کنترل دمای بدن اختلال ایجاد می شود. در واقع گرمازدگی یعنی بیماری ناشی از قرار گرفتن طولانی مدت در معرض حرارت و گرمای زیاد، نخوردن مایعات به حد کافی، خوب کار نکردن مکانیسم های تنظیم حرارت در مغز. این حالت می تواند در هر سنی رخ دهد اما کودکان و سالمندان بیشتر در معرض خطر قرار دارند.

اگر آب و هوای محیط گرم و مرطوب باشد تعرق کند شده و بدن به آسانی خنک نمی شود. در این شرایط مقدار زیادی از آب و نمک بدن از دست می رود و غلظت خون افزایش یافته و جریان خون کند می شود در نتیجه در عملکرد ارگان های بدن اختلال ایجاد می شود. بنا به گفته متخصصان، در حالی که ۶۰ درصد وزن بدن را آب تشکیل می دهد حداقل با نوشیدن ۴ لیوان آب در روز نیاز بدن برطرف می شود. در حالی که، بدن انسان به طور عادی، دارای یک مکانیسم تنظیمی گرمایی است و برهم خوردن تعادل در این مکانیسم به نحوی که درجه حرارت بدن به طور غیرعادی بالا رود شخص را دچار گرمازدگی می کند.

از طرفی بالا رفتن دمای هوا موجب افزایش تبخیر آب بدن می شود و همراه با آن، الکترولیت های سدیم و پتاسیم که جزو مواد ضروری بدن هستند نیز از بدن خارج می شوند.حال اگر به هر دلیلی فرد یک درصد از آب بدن را از دست دهد تنها احساس تشنگی به انسان دست می دهد، اگر دو درصد از آب بدن از بین برود علاوه بر تشنگی، آشفتگی و کم اشتهایی عارض می شود.

با از دست دادن ۳ درصد از آب بدن فرد دچار ضعف و بی حالی و افزایش غلظت خون می شود. حال اگر ۴ درصد آب بدن از دست برود تهوع، ضعف عضلانی و با از دست دادن ۵ درصد آب بدن عدم تمرکز فکری، ۶ درصد اختلال در کنترل درجه حرارت بدن پیش می آید و کاهش ۷ درصدی آب بدن و بیش از آن موجب تنگی نفس و گرفتگی عضلات و افت گردش خون و نارسایی کلیوی می شود.

اما بنا به گفته رئیس اورژانس کشور ۹۸ درصد موارد گرمازدگی با مصرف مایعات و رفتن به جای خنک برطرف می شود. علاوه بر این با گرم شدن هوا، اختلالات دستگاه گوارش ازجمله تهوع و استفراغ افزایش پیدا می کند. اگر این ناراحتی ها همراه با تب، دل درد و خون در مدفوع باشد حتما باید به پزشک مراجعه شود.هم چنین رئیس جامعه متخصصان داخلی نیز معتقد است: با شروع ایام گرم، افراد زیادی به گرمازدگی مبتلا می شوند و این افراد باید بلافاصله با نوشیدن مایعات کم نمک و آب میوه، آب از دست رفته بدن خود را جبران کنند. افرادی که در ساعت های گرم در زیر آفتاب کار می کنند باید از لباس سفید و کلاه آفتاب گیر استفاده کنند چون این افراد زیاد عرق می کنند بهتر است مایعات زیاد استفاده کنند.

در همین راستا دکتر رویا کلیشادی، استاد دانشگاه علوم پزشکی اصفهان در گفت وگو با خراسان اظهار داشت: وقتی حرارت بدن بیش از حد معمول افزایش پیدا کند فعالیت های بدن مختل می شود. معمولا در ۴۲ درجه سانتی گراد حالت گرمازدگی پیش می آید اما بعضی از اشخاص بسته به شرایط در ۴۰ درجه سانتی گراد هم دچار گرمازدگی می شوند. نوزادان، شیرخواران، خردسالان و سالمندان بیشتر از سایر افراد در معرض خطر گرمازدگی قرار دارند لذا بایستی مراقبت های لازم از آن ها به عمل آید.این متخصص اطفال ادامه داد: در گرمازدگی، بدن دچار کم آبی می شود و در حالت شدید گرمازدگی حالت شوک ایجاد می شود.

وقتی انسان دچار گرمازدگی می شود بدن به شکل تعریق با این افزایش دما مقابله می کند اما وقتی نتواند با میزان بالای حرارت مقابله کند بدن دچار کم آبی می شود و اولین اثر آن هم نرسیدن آب کافی به کلیه هاست. در این حالت فرد بی حال و دچار سردردهای شدید می شود در صورتی که گرمازدگی خیلی شدید باشد گرفتگی عضلات و اختلال هوشیاری و سنکوب در فرد ایجاد می شود.وی با اشاره به این که گرمازدگی را می توان به سرعت درمان کرد گفت: در مواقعی که هوا خیلی گرم است افراد در سنین پایین و سن بالا نباید از منزل خارج شوند. باید افراد حتی الامکان در معرض تهویه هوا باشند، از پوشاک مناسب استفاده کنند، آب و مایعات به میزان کافی بنوشند.

وی اضافه کرد: در صورت عدم درمان گرمازدگی ممکن است شخص جان خود را از دست بدهد. برای مقابله با گرمازدگی باید به سرعت از منبع حرارتی دور شد و مایعات کافی به اندازه مصرف کرد. مصرف مایعات خنک که حرارت آن از درجه حرارت بدن مقداری پایین تر باشد می تواند به سرعت دمای بدن فرد را پایین بیاورد و فرد را نجات دهد.

در مواردی که گرمازدگی شدید است استفاده از دوش آب سرد موثر است اما در مواردی که گرمازدگی شدید نیست توصیه می شود حرارت بدن را به تدریج پایین بیاورند. استفاده از خاکشیر و شربت آلبالو برای مقابله با گرمازدگی موثر است، اما نباید از آب میوه های شیرین زیاد استفاده کرد چون بیشتر موجب عطش فرد می شود.