حسابهای دریافتنی

تعریف حسابهای دریافتنی

حساب دریافتنی نماینده مطالبات واحد تجاری از بدهکاران است که در نتیجه فروش مواد یا ارایه خدمات به طور نسیه ایجاد شده‌ است و رسمیتش از سند دریافتنی کمتر است.

حسابهای دریافتنی چیست؟

حسابهای دریافتنی نشان دهنده مطالبات واحد تجاری از اشخاص و شرکت ها می باشد. این حساب ممکن است از فروش کالا یا ارائه خدمات، پرداخت مساعده، پرداخت وام یا مواردی از این قبیل ایجاد شود.

انواع حسابهای دریافتنی:

طبقه حسابهای دریافتنی بر اساس عامل ایجاد آن به دو دسته تجاری و غیر تجاری تقسیم می شود. تعریف هر یک از موارد به شکل زیر می باشد:

جهت ارائه گزارشات شفاف و دقیق تر در حسابداری، همه حساب ها طبقه بندی شده و در اسناد ثبت می شوند. مبانی متفاوتی جهت طبقه بندی این نوع حساب ها وجود دارد که ما در این مقاله روش طبقه بندی حسابهای دریافتنی را آموزش می دهیم:

ثبت نام و ادامه این بحث در انجمن حسابداری

۱- طبقه بندی بر اساس عامل ایجاد مطالبات:

الف- حسابهای دریافتنی تجاری چیست؟
در صورتی که مطالبات از طریق فعالیت مستمر و اصلی واحد تجاری (فروش کالا یا ارائه خدمات) به وجود آمده باشند“حساب های دریافتنی تجاری” نامیده می شوند به عنوان مثال مطالبات ناشی از فروش درب اتوماتیک در شرکت تولید کننده این محصول باید در حساب های دریافتنی تجاری ثبت شود.

  هدف از حساب و موارد ثبت:
   هدف از  حساب     :  این حســاب میـــزان مطالبات شرکت نمونه با سررسید های کوتاه مدت که از فروش اعتباری کالا یا خدمات مرتبط با  
                              فعالیت اصلی شرکت, حاصل میگردد را نشان میدهد .
    مــوارد ثـبـت        :  بهنگام  فروش کالا و ارائه خدمات ,   دریافت اسناد از مشتریان در خصوص تسویه بدهی وهمچنین دریافت  وجوه نقد از 
                              آنان  ,  این حساب  مورد  ثبت  قرار میگیرد .

    اقلام مندرج و حسابهای متقابل :
                   اقلام قابل درج در این حساب بشرح زیر میباشند :
                   بدهکار   :  مبالغ مرتبط با فروش کالاو خدمات به مشتریان ( مرتبط با فعالیت اصلی شرکت ) به صورت نسیه, دراین حساب 
                                 بدهکار و متقابلا" حسابهای "  فروش کالا " بستانکارمیگردد .
    
                بستانکار    :  مبالغ واریزی توسط مشتریان یااسناد دریافتنی از آنان جهت   تسویه بدهی  , این حساب  بستانکار و متقابلا"  حسابهای    
                                  " موجودی نقد " و " اسناد دریافتنی تجاری "  حسب مورد بدهکار میگردند .

    سایر نکات :
1-   سررسید حسابها و اسناد دریافتنی تجاری طی سال مالی آتی است .چنانچه انتظار نرود وجه " حسابها و اسناد دریافتنی تجاری " طی چرخه عملیات عادی شرکت یا یک سال (هرکدام طولانی تر باشد ) وصول گردد , بایستی مبالغ با اینگونه حسابها و اسناد دریافتنی تجاری از این حساب خارج و در سر فصل حسابهای تجاری بلند مدت طبقه بندی گردد .

2-   در خصوص ایجاد ذخیره مطالبات مشکوک الوصول و سوخت مطالبات توضیحات لازم در تعریف حساب " ذخیره مطالبات مشکوک الوصول"  آمده است .



3-   از آنجا که تهیه " صورت جریان وجوه نقد " به روش مستقیم مستلزم طبقه بندی صحیح " حسابها و اسناد دریافتنی تجاری " می باشد بنابر این بایستی کلیه مطالبات مرتبط با عملیات اصلی شرکت به صورت دقیق شناسائی و در حساب مذکور انعکاس یابد.

4-   حسابها و اسناد دریافتنی تجاری ارزی بایستی در پایان سال مالی بر اساس نرخ تسعیر ارز مربوطه محاسبه و تفاوت رقم انعکاس یافته در حسابها و رقم قابل انعکاس در حسابها به حساب اندوخته سود و زیان تسعیر نرخ ارز منظور شود.

ب- حسابهای دریافتنی غیر تجاری چیست؟
چنانچه مطالبات ناشی از عواملی غیر از فعالیت اصلی و مستمر واحد تجاری باشد “حساب های دریافتنی غیر تجاری” نامیده می شوند. پرداخت مساعده به پرسنل، پرداخت وام به اشخاص و شرکت ها جز این گروه حساب های دریافتنی می باشند.

نکته: در نظر داشته باشید که نوع فعالیت واحد های تجاری مشخص کننده این نوع از تفکیک نیز می باشد. برای نمونه چنانچه فعالیت اصلی شرکتی پرداخت وام و تسهیلات باشد، مطالبات این شرکت به عنوان حساب های دریافتنی تجاری منظور می شود ولی پرداخت وام در شرکتی که فعالیت اصلی آن فروش کالا یا ارائه خدمات می باشد در سایر حساب های دریافتنی قرار می گیرد.

۲- طبقه بندی با توجه به دریافت یا عدم دریافت اسناد از بدهکاران:

به مطالباتی که در قبال آن ها از بدهکاران اسنادی از قبیل چک و سفته دریافت شود، “اسناد دریافتنی” گفته می شود. در صورت عدم دریافت اسناد از بدهکاران به این نوع مطالبات، “حساب های دریافتنی” اطلاق می شود.

نکته: معمولا احتمال وصول اسناد دریافتنی از حساب های دریافتنی بیشتر است و به همین دلیل واحدهای تجاری ترجیح می دهند بابت مطالبات خود از بدهکاران اسنادی را دریافت کنند تا هم در معاملات از آن ها استفاده کنند و هم اطمینان بیشتری نسبت به وصول آن داشته باشند.

۳- طبقه بندی بر اساس زمان وصول مطالبات:

این نوع طبقه بندی بر اساس زمان مورد انتظار جهت وصول مطالبات می باشد. مطالبات و اسنادی که زمان وصول آن طی چرخه عملیات عادی شرکت یا یک سال (هرکدام که بیشتر است) باشد در زمره “حساب ها و اسناد دریافتنی کوتاه مدت” قرار می گیرد. در غیر این صورت این نوع مطالبات در “حساب ها و اسناد دریافتنی بلند مدت“محسوب می شوند.

نکته: این نوع طبقه بندی در تصمیم گیری ها و برنامه ریزی های کوتاه مدت و بلند مدت مدیران و سهام داران شرکت نقشی بسیار مهم ایفا می کند.

۴- طبقه بندی بر اساس نوع واحد پولی مطالبات:

در صورتی که مطالبات بر اساس پول رایج کشور باشد در “حساب های دریافتنی ریالی” طبقه بندی می شود و در صورتی که مطالبات به صورت ارزی باشد در “حساب های دریافتنی ارزی” طبقه بندی می شود.

نکته: بر اساس استاندارها و قوانین حسابداری، حساب های دریافتنی ارزی باید به معادل ریالی تبدیل و در حساب ها با واحد پولی رایج کشور ثبت شود. در زمان های خاصی مانند تسویه یا پایان سال، سود و زیان تسعیر نرخ ارز با توجه به نرخ شناسایی شده و نرخ روز محاسبه و ثبت می شود (سود و زیان تسعیر نرخ ارز طی مقاله ای جداگانه به صورت کامل شرح داده می شود).

۵- تقسیم بر اساس احتمال وصول مطالبات:

در صورتی که احتمال معقول و منطقی نسبت به وصول مطالبات وجود داشته باشد این حساب ها در سرفصل “حساب ها و اسناد دریافتنی” ثبت می شوند. در صورتی که احتمال وصول مطالبات ضعیف باشد، این مطالبات در زمره “مطالبات مشکوک الوصول” طبقه بندی می شوند و در صورتی که عدم وصول مطالبات قطعی شده باشد این مطالبات از “مطالبات مشکوک الوصول” خارج و به “هزینه مطالبات سوخت شده” منتقل می گردند.

نکته: تصمیم گیری در خصوص مطالبات سوخت شده طی روال خاصی انجام می شود و انتقال مطالبات به هزینه مطالبات سوخت شده با اخد تاییدیه از مدیران و تصمیم گیرندگان واحد تجاری و گاهی با انجام پیگیری از مراجع قانونی انجام می شود.

چارت حسابهای دریافتنی بین المللی

منابع : تالار حسابداری ایران - ویکی پدیا - سایت حساب آموز