قیمت گذاری برمبنای هدف
تغییر و تحول اثربخش و کارآمد به عنوان محور اصلی استراتژی قیمت گذاری و بهای تمام شده محصولات صنعت نفت، نیاز به یک نظام جامع، سازمان یافته و کارساز دارد، که خوشبختانه صنعت نفت درجهان به آن دست یافته و آن را فرمول بندی کرده و بــا مـــوفقیت به کار گـــرفتــه است و آن نظـام قیمت گذاری برمبنــای هــدف است(TARGET COSTING SYSTEM) .
نظام قیمت گذاری برمبنای هدف عبارت است از: »نگرش و نظام اجرایی سازمان یافته و یکپارچه تعیین بهای تمام شده محصولات با مشخصات کارکردی و کیفیت معین که می باید سودآوری موردانتظار را ازطریق قیمت فروش قابل پیش بینی مشخص با درنظرگرفتن وضعیت بازار رقابتی و عوامل موثر، تامین و محقق سازد«.
● مراحل اصلی فرایند کار
۱ ) ابتدا براساس کشش تقاضا و شرایط بازار و رقابت و با درنظرگرفتن مجموعه عوامل و شرایط اثرگذار، مبلغ و قیمت فروش نهایی هر بشکه نفت که مشتری و مصرف کننده نهایی پــرداخت خــواهــدکرد، محاسبه و تعیین می گردد؛
۲ ) مبلغ مالیات و عوارض قانونی هر بشکه نفت از مبلغ فروش نهایی تعیین شده فوق کسر می شود و مبلغ فروش هر بشکه نفت به دست می آید؛
۳ ) براساس میزان سرمایه گذاری، حجم و تعداد فروش بشکه های نفت، شرایط رقابت بازار و نرخ سود موردنظر نمایندگان صاحبان سهام و سایر عوامل موثر، مبلغ سود هر بشکه نفت تعیین گردیده و با کسر کردن از قیمت فروش که در بند (۲) بیان گردیده است،
بهای تمام شده هر بشکه نفت حاصل می شود و بدیــن تــرتیب بهــای تمام شده مقصد، هدف گذاری و تعیین می گردد.
۴ ) براساس اطلاعات ساختاری و فرایند تولید محصول و مجموعه اطلاعات مرتبط و بررسی کارشناسی سهم و مبلغ هزینه هریک از سرفصلهای اصلی هزینه ها شامل (مواد و قطعات مصرفی، سربار، دستمزد، بازاریابی و فروش، اداری و تشکیلاتی، خدمات احتمالی پس از فــروش، هـزینه های مالی و سایر هزینه ها) محاسبه و تعیین گردیده و به عنوان سقف مبلغ هزینه هدف گذاری شده و ملاک عمل قرار می گیرد؛
۵ ) براساس مجموعه ای اطلاعات مرتبط و بررسی کارشناسی هزینه اجزاء و عناصر تشکیل دهنده هریک از سرفصلهای اصلی هزینه های بند (۴) محاسبه و به عنوان هدف تعیین گردیده و ملاک عمل قرار می گیرد. بدین ترتیب مبلغ و هزینه هریک از اجزا و عناصر تشکیل دهنده بهای تمام شده محصول از قبل مشخص و تعییــن شــده و ملاک عمل قرار می گیرد.
به طور خلاصه نظام قیمت گذاری و تعیین بهای تمــام شده برمبنای هدف از کل شروع می کند (ابتدا قیمت فروش، سود و بهای تمام شده محصول را آن طور که باید باشد تعیین و هــدف گـذاری می کند) و سپس اجزاء تشکیل دهنده بهای تمام شده آن طور که باید باشد را تعیین و مشخص می سازد.
حــال آنکــه در نظام قیمت فروش (COST-PLUS) از جــزء شروع می کند (ابتدا بهــای هــزینه ها آن طور که هست محاسبه می شود) و سپس به کل بهای تمام شده، سود و قیمت فروش می رسند.
سود + بهای تمام شده (هزینه) = قیمت فروش
سود هدف - (فروش) قیمت رقابتی هدف = بهای تمام شده هدف (هزینه)
شرایط قیمت گذاری برمبنای هدف: اجرای موفقیت آمیز این نظام مستلزم تغییر و تحول عمیق و ژرف در نگرشها، الگوهای ذهنی، عادات کاری، نظامها و روشهای مدیریت و اداره صنعت نفت و زنجیره تامین کنندگان آن است.
● مزیتها
▪ پذیرش واقعی مشتری مداری و رعایت حقوق آنان و نهادینه شدن فرهنگ و نگرش محترم داشتن مشتری؛
▪ هوشمندی در قبال هزینه ها در تمامی سطوح مدیریت و کارشناسی شرکت به نحوی که هر مدیر شرکت، یک مدیر جامع نگر کسب و کار گردد؛
▪ پذیرش، توجیه و اقناع سطوح مختلف مدیران میانی درخصوص همکاری و مشارکت فعال صمیمانــه و اثـرگذار آنان در اجرای نظام قیمت گذاری؛
▪ استفاده از ابــزارها و تکنیکهای مهندسی ارزش و تجزیــــه و تحلیل زنجیره ارزش (VALUE CHAIN) وسایر ابزارهای ضروری و کارساز؛
▪ نگرش و اصل »هم افزایی« در مناسبات، ارتباطات، همکاری و مشارکت و استفاده از منابع و انجام کار در شرکت نفت و مجموعه زنجیره تامین کنندگان آن حاکم می شود؛
▪ نظام اطلاعاتی جامع، به روز، کارآمد و یکپارچه محاسبه و تعیین بهای تمام شده تولیدات در شرکت نفت و زنجیره تامین کنندگــان آن ایجاد شده و مورداستفاده قرار می گیرد.
▪ انتظـار این است که در اثراجرای نظام قیمت گذاری و تعیین بهای تمام شده برمبنای هدف، ضایعات، دوباره کاریها، هزینه های غیرضرور و عدم حساسیتها که موجب تحمیل هزینه های سنگینی در شرکت نفت و زنجیره تامین کنندگان آن می شود به میزان چشمگیری کاهش یافته و بهای تمام شده محصولات نفتی کشور کاهش قابل ملاحظه ای یابد.
ابراهیم رئیسی سرکندیز