با سلام
در این استاندارد به روشهای متفاوت بهای تمام شده اشاره شده است .
ولی فقط اعمال روشهای زیر در تعیین بهای تمام شده مجاز میباشند.
روش شناسائی ویژه
روش اولین صادره از اولین وارده FIFO
روش میانگین موزون
روش شناسائی ویژه
در این روش مخارج مختص هر يك از اقلام موجودي به آن قلم اختصاص مي‌يابد. اين روش براي اقلامي مناسب
است كه صرفنظر از فرايند خريد يا توليد قابل تشخيص هستند. اما كاربرد اين روش در مواردي كه اقلام متعددي
از موجودي مواد و کالا از يكديگر قابل تفكيك نباشند، مناسب نيست.
برای مثال:
در یک واحد تولیدی اگر 6 واحد محصول تولید شده باشد و واحدهای دوم و سوم و ششم آن به فروش رفته باشد
و واحد های اول و چهارم و پنجم آن موجود باشد طبعا مخارج قابل تخصیص به موجودهای پایان دوره شامل
مخارجی است که دقیقا برای واحدهای اول و چهارم و پنجم انجام شده است .
اولين صادره از اولين وارده
اولين صادره از اولين وارده عبارت است از محاسبه بهاي تمام‌شده موجودي مواد و کالا
براين اساس كه تعداد موجود، بيانگر آخرين خريدها يا آخرين توليدات است.
در این روش ثبت ترتیب فروش یا مصرف به ترتیب تاریخ خرید و یا تولید آنها میباشد.
البته ثبتها نشان دهنده این اعمال خواهند بود ولی جریان فیزیکی خروج و ورود کالاها فقط در موارد کالاهای فاسد
شدنی بیشتر به واقعیت نزدیک خواهد بود.
در موارد اقتصاد تورمی ناهمآهنگی زیادی در بهای تمام شده کالای فروش رفته قدیمی تر با فروش جاری وجود
خواهد داشت که بشدت بر سود تاثیر خواهد داشت .
بکار گیری این روش چه در سیستم دائمی و چه ادواری موجودیها نتیجه یکسانی خواهد داشت
و این یکی از ویژه گی های روش FIFO می باشد
میانگین موزون
ميانگين موزون عبارت از محاسبه بهاي تمام‌شده موجودي مواد و کالای آماده فروش و یا مصرف که شامل
"" موجودی اول دوره و خرید یا تولید طی دوره ""تقسیم بر تعداد کالاها .
و میتوان گفت که ميانگين موزون از تقسيم مجموع بهاي تمام‌شده واحدهاي موجودي به مجموع تعداد واحدهاي آن موجودي محاسبه
مي‌گردد و مي‌توان از طريق محاسبه دايمي (ميانگين موزون متحرك) يا محاسبه ادواري (ميانگين موزون سالانه، شش
ماهه و...) به آن دست يافت.
زمانی که از روش میانگین موزون در سیستم دائمی موجودی ها استفاده میگردد اگر بهای تمام شده میانگین بعد از هر خرید محاسبه گردد این روش را میانگین موزون متحرک مینامند .
باتوجه به استاندارد شماره 8 که موجودی کالا پایان دوره باید به تاریخ ترازنامه بر اساس اقل بهای تمام شده و
خالص ارزش فروش در صورتهای مالی منعکس گردد.
ابتدا می بایست موجودی ها را بر اساس یکی از روشهای مجاز :
ارزش ویژه
اولین صادره از اولین وارده
میانگین موزون
بهایابی نمود سپس مبلغ بهای تمام شده با خالص ارزش فروش مقایسه گردد.
خالص ارزش فروش یعنی چه ؟
خالص ارزش فروش عبارتست از بهای فروش پس از کسر مخارج براوردی تکمیل و همچنین مخارج براوردی بازاریابی و فروش
خالص ارزش فروش جز دسته ائی از حسابها نیست بلکه طبق استانداردها موجودی مواد و کالا باید بر مبنای اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش اندازه گیری شود لذا این فقط یک معیار سنجش است.
خالص ارزش فروش یکی از مبانی و معیارهای بررسی و ارزیابی مجدد دارائیها در پایان سال می باشد که خود به تنهائی دارای حساب خاصی نیست به عنوان مثال:
اگر بهای تمام شده کالای شرکتی 1.000.000 ریال باشد و با توجه به شرایط بازار پیش بینی شود که این کالا امروز به قیمت 900.000 ریال در بازار به فروش رود و برای فروش آن هم 100 ریال هزینه توزیع و فروش متحمل شویم خالص ارزش فروش این کالا 800.000 ریال خواهد بود . البته خالص ارزش فروش پس از کسر سود متعارف هم مورد عمل قرار می گیرد که برای توضیح آن از مثال فوق استفاده می کنیم :
اگر سود مورد نظر مؤسسه از فروش کالاهایش را 20 درصد در نظر بگیریم خالص ارزش فروش پس از کسر سود متعارف آن مبلغ 640.000 ریال خواهد بود
طبق استاندارد حسابداری موجودی مواد و کالا می بایست در پایان دوره مالی چنانچه کاهش ارزشی در خصوص موجودیها متصور است طبق موازینی که در آن استاندارد لحاظ شده است کاهش مزبور مورد شناسائی قرار گرفته تا دارائی های ارائه شده در ترازنامه واقعی تر و نزدیک به ارزش جاری ان گزارش شود ضمن اینکه هزینه و زیانهای های دوره که مورد تحقق قرار گرفته اند هم به واقع مورد شناسائی قرار بگیرند . به همین منظور می بایست از قائده اقل بهای تمام شده و خالص ارزش فروش استفاده نمود .
یا به زبان روان تر اینکه اگر بهای تمام شده موجودی از خالص ارزش فروش بیشتر باشد تفاوت آن باید به عنوان
زیان کاهش ارزش موجودی شناسائی گردد. چرا که موجودی کالا نباید به مبلغی بیش از خالص ارزش فروش
در ترازنامه منعکس گردد.
انجام این اشتباه باعث درج یک مبلغ واهی در ترازنامه خواهد بود. این کاهش ارزش موجودی باید در سود و
زیان هماندوره شناسائی و گزارش گردد
اگر شناسائی و گزارش این ارزش کاهش در دوره مالی بعد انجام گردد . عملکرد مالی دوره جاری و دوره آتی
به نحو صحیح نشان داده نخواهد شد . اشتباه این روش آن است که باعث میگردد سود در دوره ایجاد ارزش
شناسائی نشده ولی زیان در دوره کاهش ارزش شناسائی گردد