هزینه یابی محصولات فرعی و مشترک
هدف های فراگیری آشنایی با :
روشهای مختلف هزینه یابی محصولات مشترک
روش های مختلف هزینه یابی محصولات فرعی
هزینه یابی محصولات مشترک :
محصولات مشترک محصولاتی هستند که در پایان یک یا چند مرحله تولیدی مشترک (نقطه تفکیک ) بطور همزمان تولید می شوند . در صورتی که محصولی از ارزش نسبی بازار بسیار پایین تری نسبت به بقیه محصولات برخوردار باشد ، محصول فرعی نامیده شده و بقیه محصولات اصلی می شوند . هزینه های تولید مرحله و یا مراحل تولیدی مشترک ، هزینه های مشترک نامیده می شود و باید بین محصولات مشترک تسهیم گردد .
برای تسهیم هزینه های مشترک بین محصولات مشترک (اصلی) سه روش اساسی وجود دارد که عبارتند از :
الف – تسهیم هزینه های مشترک با استفاده از قیمت فروش محصولات ، که به سه روش فرعی تقسیم می شود :
1- روش ارزش نسبی فروش در نقطه تفکیک : بر اساس این روش هزینه های مشترک به نسبت مبلغ فروش برآوردی محصولات در نقطه تفکیک تسهیم می شود .
هزینه یابی محصولات فرعی :
محصولات فرعی محصولاتی هستند که همزمان با تولید محصولات اصلی ، تولید می شوند و از ارزش نسبی بسیار پائینی برخوردار هستند . مانند سبوس برنج در کارخانه شالی کوبی و یا کنجاله دانه های روغنی در کارخانه روغن کشی .
برای هزینه یابی محصولات فرعی روشهای متفاوتی وجود دارد که می توان آنها را به دودسته کلی تقسیم نمود :
الف – دسته اول : هیچگونه هزینه مشترک به محصولات فرعی اختصاص نمی یابد و درآمد حاصل از فروش محصولات فرعی به یکی از اشکال زیر در صورت حساب سود و زیان ارائه می شود :
سایر درآمدها
کاهش در هزینه های تولید
فروش
کاهش در بهای تمام شده کالای فروش رفته
ب) دسته دوم : بخشی از هزینه های مشترک به حساب قیمت تمام شده از محصول فرعی منظور می شود که به دو روش فرعی تقسیم می شود :
روش ارزش بازار (قیمت فروش) : بر اساس این روش ، قیمت فروش برآوردی محصول فرعی از هزینه های مشترک کسر می شود و به حساب موجودی محصول فرعی منظور می گردد .
روش هزینه یابی معکوس : بر اساس این روش ، سهم محصول فرعی از هزینه های مشترک بصورت زیر محاسبه می شود :
قیمت فروش برآوردی محصول فرعی X
کسر می شود :
هزینه های اداری و فروش (X)
سود مورد انتظار مدیریت (X)
هزینه های انفرادی محصول فرعی (X)
سهم محصول فرعی از هزینه های مشترک (X)