الزام 10 گروه جديد از صاحبان مشاغل به استفاده از سامانه صندوق فروش مكانيزه يا رايانه داراي سيستم نرم افزار فروشگاهي ، و همچنين صدور صورتحساب فروش ( فاكتور ) از ابتداي سال 1393 ، كه در راستاي اجراي قانون برنامه پنجم توسعه ، قانون مالياتهاي مستقيم ، قانون ماليات بر ارزش افزوده و قانون نظام صنفي كشور انجام گرفته است ، بسياري از صاحبان مشاغل را به تكاپوي آشنايي هر چه بيشتر با اين سامانه هاي مكانيزه و مزاياي بكارگيري آنها واداشته است . بي ترديد ، استفاده گسترده از اين فناوري جديد ، مي تواند موجبات ارتقا و بهبود مديريت بر خط فروش و همچنين تسهيل در نحوه حسابرسي بنگاه اقتصادي را به ارمغان آورد .
ضرورت استفاده از سامانه هاي مكانيزه فروش توسط صاحبان مشاغل ، به ماده 121 قانون برنامه پنجم توسعه باز مي گردد كه براساس آن ، وزارت بازرگاني مكلف شده است تا با هماهنگي سازمان امور مالياتي و شوراي اصناف کشور ، نسبت به الزام استفاده صاحبان مشاغل از سامانه هاي صندوق فروش اقدام نمايند . براساس اين ماده قانوني ، سازمان امور مالياتي موظف شده است به تدريج و براساس اولويت ، آن دسته از صاحبان مشاغل كه ملزم به استفاده از سامانه صندوق فروش ( سامانه هاي فروشگاهي ) هستند را تعيين نمايد . سازمان امور مالياتي كشور نيز تاكنون نسبت به فراخوان دو گروه از مشاغل جهت نصب و راه اندازي سامانه صندوق فروش در محل كسب اقدام نموده است .
10 گروه اول كه از ابتداي سال 1392 ملزم به اجراي اين پروژه شدند عبارت بودند از :
سازندگان و فروشندگان طلا و جواهر
فروشندگان آهن آلات
فروشندگان لوازم صوتي و تصويري
فروشندگان انواع رايانه و قطعات سخت افزاري
فروشندگان ماشين هاي اداري و لوازم و قطعات و تجهيزات مربوط به آنها
فروشندگان لوازم خانگي (شامل برقي، گازي و نفتي)
تالارهاي پذيرايي، رستوران ها و چلوکبابي ها و اغذيه فروشي ها
هتل و هتل آپارتمان
مشاوران املاک و مستغلات
و داروخانه ها .
همچنين در فراخوان دوم اين سازمان ، 10 گروه ديگر از صاحبان مشاغل مكلف به نصب و راه اندازي سامانه صندوق فروش مكانيزه يا رايانه داراي سيستم نرم افزار فروشگاهي از ابتداي سال 1393 شده اند كه عبارتند از :
فروشندگان لوازم يدكي خودروهاي سبك و سنگين و ماشين‌آلات راه‌سازي،کشاورزي و ساختماني
صاحبان تعميرگاه هاي مجاز خودرو و انواع وسائط نقليه سنگين و ماشين‌آلات راه‌سازي، كشاورزي و ساختماني
فروشندگان تجهيزات و تأسيسات حرارتي و برودتي، شوفاژ و تهويه مطبوع و لوازم مربوط
فروشندگان لوازم بهداشتي ساختمان
فروشندگان تزئينات ساختمان (موكت، كفپوش، انواع پرده، كاغذ ديواري، شومينه و كارهاي تزييني چوبي و فلزي)
فروشندگان انواع تلفن (ثابت و بي سيم)، همراه و تجهيزات جانبي آن
توليدكنندگان و فروشندگان مبل، مصنوعات چوبي و فلزي و غير فلزي اعم از اداري و خانگي
فروشندگان فرش ماشيني ، تابلو فرش، موكت و قاليچه ماشيني
فروشندگان لوازم آرايشي و بهداشتي
و فروشندگان لوازم طبي بيمارستاني،آزمايشگاهي و دندان پزشکي و دندان سازي وانواع لوازم و تجهيزات پزشکي .
مشمولان فراخوان شده عموما با يك سوال كلي روبرو هستند و آن اينكه استفاده از سامانه هاي فروشگاهي مجهز به نرم افزار ، چه مزايايي براي آنها دارد ؟
در يك پاسخ كلي به اين سوال مي توان گفت سامانه هاي جديد فروشگاهي ، يك «سيستم فروش نوين » را در بنگاه اقتصادي ، فروشگاه و يا شركت ايجاد مي كنند. « سيستم فروش نوين » ، داراي قابليت هاي گوناگون و جديدي است كه تاكنون صندوق هاي فروش قبلي از آن بي بهره بوده اند. كاركردهايي همچون ، امكان فروش با تكنولوژي باركد و با سرعت بالا ، ارايه انواع گزارشات مديريتي فروشگاه ، ايجاد بانك اطلاعاتي جامع كالاها ، امكان ثبت مشخصات عمومي و اختصاصي كالاها ، تعريف مشتريان دائم و نگهداري و کنترل حساب آنها ، امكان ارايه تخفيف هاي مجزا و گروهي ، کنترل موجودي و تخصيص نقطه سفارش به کالاها ، ثبت و چاپ فيش به تعداد دلخواه براي ارائه به مشتريان و کنترل تعداد چاپ فيش ها ، فروش تلفني با ثبت هزينه پيک ، تعريف چندين صندوق متفاوت و انجام عمليات فروش در صندوق هاي مجزا به صورت هم زمان ، ثبت و کنترل کليه عمليات مربوط به صندوق با ثبت دريافت ها و پرداختها ، انجام عمليات برگشت از فروش ، تعريف گروه مربوط به مشتري ، تعيين موجودي كالاي انبار ، تعيين موجودي ريالي انبار و ... از جمله مهمترين قابليت هايي است كه يك فروشگاه ، نمايندگي فروش و مشاغل ارايه كننده كالا و خدمات ، مي توانند از آن بهره مند گردند . به طور كلي مي توان گفت ، در « سيستم فروش نوين » ، عمليات حسابداري متحول گشته و امكان دريافت گزارش هاي متنوع از سامانه مكانيزه صندوق فروش فراهم شده است .
در بخش حسابداري ، زيربخش هايي همچون عمليات دريافت ، عمليات پرداخت ، عمليات درآمد ، عمليات مربوط به چکهاي پرداختي و دريافتي ، عمليات واريز نقد ، فاکتور خريد ، فاکتور فروش، فاکتور مرجوعي فروش و حتي فاکتور خريد و فروش موقت، به صورت مكانيزه درآمده اند . همچنين كاربر قادر خواهد بود در هر زمان ، نسبت به اخذ گزارش هاي متعدد از سامانه صندوق فروشگاهي اقدام نمايد . ارائه گزارش هاي فروش کلي و جزئي از ميزان فروش کالاها در يک دوره زماني ، اخذ گزارش هاي فروش به تفکيک کالاهاي موجود ، اخذ گزارش هاي فروش به تفکيک گروه هاي کالا ، اخذ گزارش هاي فروش به تفکيک بازارياب ها و مشتريان ، اخذ گزارش هاي فروش به تفکيک روزها ، اخذ گزارش هاي فروش بر اساس تخفيف هاي اعمال شده ، اخذ گزارش از موجودي کالاها در سيستم ، اخذ گزارش ميزان سود و زيان هر کالا ، اخذ گزارش روزانه در صندوق وگردش حساب مشتريان ، عمده ترين گزارشاتي است كه از اين سامانه هاي الكترونيكي جديد به دست مي آيد . بديهي است در بخش گزارش دهي ، نبايد نقش مهم اين صندوق هاي مكانيزه را در زمينه ارايه گزارش هاي مربوط به اظهارنامه هاي ماليات بر ارزش افزوده واحد اقتصادي را ناديده گرفت . همچنين ، گزارش فروش يكساله واحد اقتصادي ، زمينه تشخيص درآمد و نهايتا تعيين ماليات عملكرد سالانه آن واحد را به صورت عادلانه فراهم مي سازد .
مجيد امين الرعايا جزه