در حال حاضر مالیات به عنوان یکی از مهمترین منابع درآمدی دولت ها بخصوص در کشورهای توسعه یافته، رویکرد اساسی به سوی اقتصاد کشورهای جهان گشوده و دستیابی به توسعه اقتصادی پایدار، تامین عدالت اجتماعی و سازماندهی فعالیت های اقتصادی را امکان پذیر نموده است.
.
به گزارش رسانه مالیاتی ایران، سازمان امور مالیاتی برای اینکه بتواند به اولین وظیفه خود که همانا شناسایی مودیان مالیاتی است جامه عمل بپوشاند همواره سعی نموده از طرق و شیوه های گوناگون با مودیان تعامل و ارتباط داشته و با دادن اطلاعات کافی به مودیان، آنان را تشویق و ترغیب به ابراز درآمد خود با دادن اظهارنامه مالیاتی در مواعد تعیین شده به سازمان امور مالیاتی نمایند.
.
این روش که به خوداظهاری مرسوم است در سالهای اخیر به شدت مورد استقبال مودیان مالیاتی قرار گرفته و آنان توانسته اند از تمهیدات و تسهیلاتی که قانون برای آنان درنظر گرفته به خوبی برخوردار گردند. در مقابل؛ مودیان مالیاتی که تمایل چندانی به پرداخت مالیات خود از طریق خوداظهاری نشان نمی دهند، سازمان امور مالیاتی می تواند با استفاده از روشهای مختلف همچون واحدیابی یا استفاده از بانکهای اطلاعاتی به شناسایی اینگونه مودیان پرداخته و اقدام به تعیین درآمد مشمول مالیات آنان نماید. در این بخش سعی داریم که به اجمال فرآیند رسیدگی به پرونده های مالیاتی را در دو بخش مجزا مورد بررسی و مطالعه قرار داده تا مودیان محترم مالیاتی بهتر بتوانند با این امر مهم آشنا شوند.
.
الف)
تعامل و ارتباط داوطلبانه مودیان با سازمان امورمالیاتی مودیانی که به طور داوطلبانه به ادارات امورمالیاتی مراجعه و ضمن رعایت تکالیف قانونی خویش اظهارنامه مالیاتی خود را در مواعد تعیین شده ارائه می نمایند فرآیند رسیدگی به پرونده مالیاتی آنان نیز از همین زمان آغاز می شود و واحدهای مالیاتی مکلف اند اظهارنامه های مودیان مالیات بردرآمد را حداکثر ظرف یک سال از تاریخ انقضای مهلت مقرر برای ارائه اظهارنامه رسیدگی نمایند.
.
در صورتی که ظرف مدت مذکور برگ تشخیص درآمد صادر ننمایند و یا تا سه ماه پس از انقضای یک سال فوق الذکر برگ تشخیص درآمد مذکور را به مودی ابلاغ ننمایند اظهارنامه مودی قطعی تلقی می شود. طبق تبصره ماده ۲۲۶ قانون مالیات های مستقیم به مودیان مالیاتی اجازه داده می شود در صورتی که به نحوی از انحاء در اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان ارائه شده از نظر محاسبه اشتباهی شده باشد، یا ارائه مدارک لازم ظرف یکماه از تاریخ انقضای مهلت ارائه اظهارنامه نسبت به رفع اشتباه اقدام و اظهارنامه یا ترازنامه یا حساب سود و زیان اصلاحی را حسب مورد ارائه نماید.
.
پس از آنکه اظهارنامه توسط واحد مالیاتی دریافت گردید کارشناس ارشد مالیاتی (ممیز مالیاتی) به منظور رسیدگی به پرونده مودی و تعیین درآمد وی طی درخواست کتبی از مودی می خواهد که دفاتر و کلیه اسناد و مدارک خویش را در اختیار وی قرار دهد.
.
کارشناس ارشد مالیاتی مکلف است ظرف یک هفته تا پانزده روز پس از ابلاغ درخواست فوق به محل کار مودی مراجعه و دفاتر و اسناد و مدارک را مورد رسیدگی قرار دهد.چنانچه دفاتر بر طبق موازین قانونی و آیین نامه مربوط به روش های نگهداری دفاتر و اسناد و مدارک تنظیم شده باشد درآمد مشمول مالیات مودی از طریق رسیدگی به دفتر تعیین و مبلغ مالیات مشخص و طی برگ تشخیص ابلاغ می شود.
.
ب)
عدم مراجعه مودیان مالیاتی به سازمان امورمالیاتی و آثار و تبعات آن در مواردی که مودیان اسناد و مدارک مربوط به فعالیت های خود را در اختیار سازمان مالیاتی قرار نمی دهند و یا آنکه حتی در پاره ای از مواقع فعالیتهای اقتصادی خود را پنهان می کنند دستگاه مالیاتی از طرق مختلف به شناسایی آنها پرداخته و پس از تعیین و تشخیص درآمد آنان ، نسبت به وصول آن اقدام می نماید.
.
به موجب ماده ۱۵۷ قانون مالیاتهای مستقیم چنانچه مودیان از ارائه اظهارنامه مالیاتی در موعد مقرر خودداری نمایند، زمان رسیدگی پنج سال از تاریخ سررسید پرداخت مالیات می باشد و پس از گذشتن پنج سال مذکور مالیات متعلق قابل مطالبه نخواهد بود.
.
مگر اینکه ظرف این مدت واحد مالیاتی درآمد مودی را تعیین نموده و برگ تشخیص مالیات را صادر و حداکثر ظرف سه ماه پس از انقضای پنج سال مذکور برگ تشخیص مالیات را به مودی ابلاغ نماید.
.
همچنین نحوه رسیدگی به پرونده های مالیاتی یکی دیگر از آثار و تبعات عدم مراجعه مودیان به سازمان امورمالیاتی است زیرا درآمد آنان دیگر از طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک تعیین و تشخیص نمی شود بلکه از طریق روش علی الراس درآمد مشمول مالیات آنها تعین می گردد.
.
ماده ۹۷ قانون مالیاتهای مستقیم مواردی که منجر به تشخیص علی الراس می گردد را به شرح ذیل بیان می کند:
.
۱)
در صورتی که تا موعد مقرر ترازنامه و حساب سود و زیان و یا حساب درآمد و هزینه و حساب سود و زیان، حسب مورد، ارائه نشده باشد
۲)
در صورتی که مودی به درخواست کتبی اداره امورمالیاتی مربوط از ارائه دفاتر و یا مدارک حساب در محل کار خود خودداری نماید.در اجرای این بند هرگاه مودی از ارائه قسمتی از مدارک حساب خودداری نماید چنانجه مربوط به هزینه باشد از احتساب آن جزء هزینه های قابل قبول خودداری می شود و در صورتی که مربوط به درآمد باشد، درآمد مشمول مالیات این قسمت از طریق علی الراس تعیین خواهد شد
۳)
در صورتی که دفاتر و اسناد و مدارک ابرازی برای محاسبه درآمد مشمول مالیات به نظر اداره امورمالیاتی غیرقابل رسیدگی تشخیص داده شود و یا به علت عدم رعایت موازین قانونی و آیین نامه مربوط مورد قبول واقع نشود در این صورت مراتب باید با ذکر دلایل کافی کتباً به مودی ابلاغ و پرونده برای رسیدگی به هیات سه نفره احاله گردد. هنگامی که برای ماموران مالیاتی، مسجل و مشخص شود که پرونده مالیاتی مودی باید به روش علی الراس تشخیص داده شود، ضروریست پس از تحقیقات و بررسی های لازم و کسب اطلاعات مورد نیاز از مراجع مختلف اعم از دولتی یا غیردولتی، ابتدا قرینه و یا قرائن مذکور در قانون را که متناسب با وضعیت و موضوع فعالیت مودی باشد انتخاب و سپس با اعمال ضریب یا ضرائب مقرر از روی دفترچه ضرایب در قرینه یا قرائن انتخابی، درآمد مشمول مالیات مودی محاسبه و مالیات وی تعیین و ابلاغ گردد.
.
در خاتمه با مقایسه روش های مذکور درخواهیم یافت که مراجعه داوطلبانه مودیان و ارائه اظهارنامه و پرداخت به موقع مالیات برای آنان محاسن و امتیازات فراوانی را در پی خواهد داشت:
.
۱-
تعیین درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات از طریق رسیدگی به دفاتر و اسناد و مدارک ارائه شده
۲-
عدم تعلق جرائم همچنین عدم ارائه اظهارنامه و پرداخت مالیات در موعد مقرر مضراتی را خواهد داشت که از جمله می توان به موارد ذیل اشاره نمود:
.
۲- ۱- تعیین درآمد مشمول مالیات و مبلغ مالیات از طریق علی الراس
.
۲- ۲- تعلق جریمه عدم ارایه اظهارنامه برای مشمولین بند (ج) معادل ۱۰% مالیات و برای اشخاص حقوقی و مشمولین بند (الف) و (ب) ماده ۹۵ قانون مالیات های مستقیم معادل ۴۰% مالیات که غیر قابل بخشش می باشد.
.
۲- ۳- عدم ارائه ترازنامه و حساب سود و زیان و یا عدم ارائه دفاتر، مشمول جریمه ای معادل ۲۰% مالیات برای هر یک از موارد می گردد
.
۴-۲- جریمه ای معادل ۲،۵% مالیات به ازای هر ماه تاخیر در پرداخت از تاریخ سررسید مقرر (تاریخ ارائه اظهارنامه مالیاتی)
.
۲- ۵- عدم ارائه اظهارنامه ، ترازنامه و حساب سود و زیان در دوره معافیت موجب عدم استفاده از معافیت برای سال مربوطه خواهد شد.
.