عباس سليمي*
سازمان بورس اوراق بهادار، شرکت‌های بورسی را ملزم نموده تا کمیته‌های حسابرسی را تشکیل داده و نسبت به برقراری نظام کنترل‌های داخلی و تقویت آن اقدام كنند. اعضای کمیته‌های حسابرسی بايد متشکل از اعضای غیر موظف یا مالی هیات‌مدیره و اعضای مستقل که تعاریف آن در شرایط الف تا ز ماده يك منشور نمونه کمیته حسابرسی قید شده است، باشند.
کمیته حسابرسی شرکت هلدینگ (شرکت‌های مادر تخصصی و شرکت‌های سرمایه‌گذاری) از جمله موضوعاتی است که نیازاست بررسی بیشتر در مورد آن صورت پذیرد.
هلدینگ با توجه به ماموریت ذاتی خود متفاوت نسبت به سایر شرکت‌ها بوده و کمیته حسابرسی هلدینگ نیز نسبت به کمیته حسابرسی سایر شرکت‌ها نقش متفاوتی خواهد داشت. پس با توجه به تفاوت شرکت اصلی و شرکت فرعی و مسوولیت راهبری شرکت اصلی، توجه به ترکیب اعضای کمیته حسابرسی هلدینگ در تعیین آنها بسیار مهم مي‌كند. اعضای کمیته حسابرسی شرکت اصلی باید افرادی با تخصص‌های مالی و فنی و استراتژیکی بالایی بوده و از توانايی مدیریتی، علمی و تجزیه وتحلیل و راهبری بالایی برخوردار باشند.
نحوه رفتار با شرکت‌های فرعی موضوعی است که کمیته حسابرسی شرکت اصلی بايد به آن توجه كند و نیازمند حمایت هیات مدیره و مدیریت ارشد شرکت اصلی خواهد بود و اگر این حمایت در عمل محقق نگردد کمیته حسابرسی مسلما در انجام وظايف خود موفق نخواهد بود.
حفظ استقلال شرکت‌های فرعی از جمله مواردی است که کمیته حسابرسی هلدینگ در رفتار با شرکت‌های فرعی لازم است به آن توجه كند. کمیته شرکت اصلی بايد به گونه‌ای هنرمندانه رفتار كند که شرکت‌های فرعی نیز تمایل به همکاری با کمیته هلدینگ داشته باشند.
در صورت تشکیل کمیته حسابرسی در شرکت فرعی، کمیته حسابرسی شرکت اصلی ضروری‌است نحوه برقراری ارتباط و تعامل با آنان را پیش بینی و تعریف كنند؛ همچنین نحوه ارزیابی کمیته حسابرسی شرکت فرعی و اعضای آن از جمله موضوعاتی است که نیازمند تدوین آيین نامه مختص به خود را دارد.
از سوي ديگر ضرورت یا عدم ضرورت تشکیل واحد حسابرسی داخلی در هلدینگ از جمله موضوعاتی است که کمیته حسابرسی هلدینگ بايد به آن توجه كند.
در صورت تشکیل و ایجاد واحد حسابرسی داخلی در هلدینگ وظايف، مسوولیت‌ها و اختیارات حسابرسی داخلی هلدینگ نیز متفاوت از حسابرسی داخلی شرکت فرعی است. داشتن واحد حسابرسی داخلی متمرکز برای شرکت اصلی و شرکت‌های فرعی موثرتر خواهد بود یا اینکه شرکت‌های فرعی خود نسبت به تشکیل واحد حسابرسی داخلی اقدام نمایند، این هم از موضوعاتی است که کمیته حسابرسی هلدینگ لازم است نسبت به آن تصمیم‌گیری كنند.
در صورت تشکیل واحد حسابرسی داخلی در شرکت‌های فرعی، نحوه نظارت حسابرسی داخلی اصلی نیز باید تعیین شود. نکته فوق‌العاده ظریف و مهم در این بین این است که نحوه دریافت گزارشات حسابرسی داخلی از شرکت‌های فرعی بايد نظام‌مند شود و ضمانت اجرايی آن حمایت هیات مدیره و مدیرعامل هلدینگ خواهد بود.
با توجه به موارد یادشده بالا ایجاب مي‌كند که هلدینگ در خصوص کمیته حسابرسی خود و شرکت‌های فرعی آيین‌نامه‌ای تدوین كند که در هیات مدیره مصوب شده و حمایت شود.
منشور کمیته حسابرسی سازمان بورس و اوراق بهادار برای عضو مستقل تعاریفی را داشته است که با توجه به آن آیا شرکت اصلی اختیار داشتن یک نماینده در کمیته حسابرسی شرکت فرعی را دارد؟
*حسابدار رسمی