[Zohreh Gholami]

تئودور دئوداتوس ناتانیل بسترمن

تئودور دئوداتوس ناتانیل بسترمن^[۱]، کتابشناس برجسته، ولترشناس، و دوستدار کتابخانه ها و کتابداران، در ۱۸ نوامبر ۱۹۰۴ در لهستان به دنیا آمد؛ در انگلیس پرورش یافت؛ و سپس به لندن نقل مکان کرد.

بیشتر تحصیل او در خانه انجام گرفت و تحصیلات رسمی مدرسه ای چندانی نداشت و هرگز به دبیرستان و دانشگاه نرفت. در دوره نوجوانی، علاقه او به جنبش های جوانان سبب عضویت وی در نهضتی عرفانی به رهبری آنی بسانت^[۲] شد. کتابشناسی آنی بسانت نخستین کتاب بسترمن بود که در ۲۰ سالگی منتشر کرد. آنی بسانت زنی برجسته بود و، قبل از گرایش به عرفان، درباره موضوع های متعدد مورد علاقه اش کتاب های بسیاری در مباحث دنیاگرایی، کنترل موالید، مقام زنان، و اتحادیه گرایی تجاری منتشر کرده بود. وی پس از عرفان گرایی، به سوی ملی گرایی هندوها گرایش یافت. کتابشناسی بسترمن حاوی بیش از ۴۰۰ مدخل بود. بسترمن در سال ۱۹۲۷ کتاب (افکار آنی بسانت) ^[۳] را که کتابی سیاسی بود به مناسبت بزرگداشت هشتادمین سال تولد آنی بسانت منتشر کرد؛ ولی کتاب دیگر او به نام (خانم آنی بسانت: پیامبری نوین) ^[۴] اثر عارفی سرخورده و خطاکار بود که دیکتاتوری هولناک این خانم را محکوم می کرد.

دل مشغولی بسترمن به عرفان علاقه ای تقریبآ مشابه به فراهنجار^[۵] در وی ایجاد کرده بود به طوری که در سال های ۱۹۲۷ تا ۱۹۳۵ یکی از کارکنان محقق انجمن تحقیقات فرا روانشناختی^[۶] شد. در همین ایام، سردبیر مجله و کتابدار این انجمن گردید و یک فهرست و چهار پیوست آن را نیز منتشر کرد. انتشار کتاب (برخی واسطه های جدید) ^[۷] در ۱۹۳۰، سردبیری و سخنرانی های او در گفت وگوهای "بی.بی.سی." تحت عنوان (تحقیقی در ناشناخته ها) ^[۸] در ۱۹۳۴، و تدوین (کتاب شناسی سر اولیور لاج) ^[۹] در سال ۱۹۳۵ پیامدهای اشتغال بسترمن در انجمن بود. البته، وی قبلا نیز کتاب های تخصصی تری ارائه کرده بود که نخستین آنها <خیره شدن بر بلور، مطالعه ای در تاریخ، اشاعه، نظریه، و اجرای بلورنگری> ^[۱۰] در ۱۹۲۴ بود و اشاره به قدرت پنهان و ناشناخته "ادراک" داشت. کتاب <عصای پیشگویی: پژوهشی تجربی و روانشناسانه ^[۱۱] زمانی آماده شد که بسترمن دستیار سر ویلیام بارت^[۱۲] بود، ولی پس از درگذشت بارت، در سال ۱۹۲۶ منتشر شد و <پیشگویی با آب: حقایق و نظریه های جدید> ^[۱۳] (۱۹۳۸) پیوستی بر بخشی از آن بود. در این کتاب ها، وی تقریبآ به صورتی آشکار، بر این ادعا بود که پیدا کردن هرگونه بیان معمولی برای پدیده های گمانه زنی^[۱۴] ناممکن است.

در سال ۱۹۲۷، بسترمن ویرایش جدیدی از اثر ارنست کراولی^[۱۵] با نام <گل سرخ اسرارآمیز: مطالعه ای در زناشویی های بدوی> ^[۱۶] که در سال ۱۹۰۲ منتشر شده بود ارائه کرد. علاقه دیگر او این بار در انسان شناسی تجلّی کرد. ویرایش جدید این اثر نمایه ای بسیار مفصل تر و کتابشناسی یی با ۸۰۰ مدخل به همراه داشت. این ویرایش به سر جی.جی فریزر^[۱۷] اهدا شده بود. بسترمن <کتابشناسی سر جیمز جورج فریزر> را در سال ۱۹۳۴ منتشر کرد. موفقیتی که ویرایش اثر ارنست کراولی به ارمغان آورد، او را به گردآوری مقالات کراولی که پیش از آن به صورت کتاب منتشر نشده بود ترغیب کرد. وی این مجموعه ها را در ۱۹۲۹ و ۱۹۳۱ منتشر ساخت. سپس کوشید تا با انتشار کتاب (مردان علیه زنان: مطالعه ای در روابط جنسی) ^[۱۸] که نوعی بررسی کوتاه تاریخی بود، پلی میان مردمان بدوی و امروزی ایجاد کند.

بسترمن، با آغاز تدریس در مدرسه عالی کتابداری دانشگاه لندن در سال ۱۹۳۱ و با انتشار کتاب (مبادی کتاب شناسی نظام یافته)^[۱۹] در چهار سال بعد، علاقه وافر خود را به کتاب شناسی نشان داد. دومین ویرایش این کتاب در سال ۱۹۳۶ و سومین آن به زبان فرانسوی در ۱۹۵۰ منتشر شد. این کتاب را، که به معرفی کتابشناسی های منتشرشده در قرن هفدهم می پردازد، می توان مقدمه ای بر کتاب شناسی جهانی کتاب شناسی ها دانست. مقاله ای نیز با عنوان (کتاب شناسی جدید کتاب شناسی ها) دارد که آن را در سال ۱۹۳۶ در همایش انجمن کتابداران بریتانیا ارائه کرد. در همان سال ویرایشی از این مقاله با تجدید نظری جزئی به صورتی جداگانه منتشر شد و سپس ویرایش تجدیدنظرشده دیگری از آن به صورت پیشگفتار نخستین جلد (کتاب شناسی جهانی) انتشار یافت.

بسترمن (کتاب شناسی جهانی کتاب شناسی ها، فهرست کتاب شناسی ها، گاه شمارها، چکیده ها، نمایه ها، و جز آن) را برای نخستین بار در سال های ۱۹۳۹ ۱۹۴۰ منتشر کرد. ویرایش دوم این اثر در ۱۹۴۷ ۱۹۴۹ (و تجدید چاپ در ۱۹۵۰)، ویرایش سوم آن در ۱۹۵۵ ۱۹۵۶ (تجدید چاپ در قطع کوچک تر در ۱۹۶۰)، و چهارمین ویرایش آن در چهار جلد همراه با یک جلد نمایه جداگانه در ۱۹۶۵ ۱۹۶۶ منتشر شد. تنظیم آن به صورت الفبایی موضوعی است. چهارمین ویرایش آن تا سال ۱۹۶۳ را در بر می گیرد و فقط حاوی اطلاعات کتابشناسی هایی است که به صورت کتاب منتشر شده و جنبه بین المللی دارند. منابعی که به زبان های شرقی منتشر شده از مجموعه حذف گردیده، ولی منابعی که درباره مشرق زمین نوشته شده در مجموعه آمده است. این اثر بیش از ۱۱۷۰۰۰مدخل دارد. گردآوری این اثر عظیم حاصل بررسی شخصی حدود ۸۰۰۰۰ جلد کتاب در کتابخانه کنگره امریکا و کتابخانه موزه بریتانیا بوده است. این اثر به کارکنان کتابخانه موزه بریتانیا اهدا شده است.

بسترمن طی دهه ۱۹۳۰ در اسلیب^[۲۰] خدمت کرد و سردبیری انتشارات آن را از ۱۹۴۴ تا ۱۹۴۶ برعهده داشت. سردبیری موقت مجله (سندپردازی) ^[۲۱] در سال ۱۹۴۵، و برنامه ریزی برای تولید فهرستگان ادواری های بریتانیا ^[۲۲] را نیز عهده دار بود.

بسترمن احساس خود را درباره ولتر، ادیب و فیلسوف بزرگ فرانسوی، در پایان پیشگفتاری که بر زندگینامه پر از جاه طلبی خود نوشت و در سال ۱۹۶۰ منتشر کرد (سومین ویرایش تجدیدنظرشده آن در ۱۹۷۶)، بدین گونه بیان می کند: "من همه عمر ستایشگر او بوده ام. سال های زیادی زندگی او را دقیقآ و با دید انتقادی مطالعه کرده ام، بیش از ده سال در خانه او زیسته ام، در کتابخانه اش کار کرده ام، و در اتاقش خوابیده ام. بنابراین، اگر اظهار بی طرفی کنم خلاف عقل خواهد بود." وی سالیان متمادی آثار ولتر و درباره ولتر را گردآوری می کرد و پس از تلاشی برای دایر کردن مرکز ولترشناسی در فرانسه، سرانجام به جای فرانسه به سوئیس روی آورد. پس از مذاکراتی طولانی، مؤسسه و موزه ولتر در خانه خود او به نام "شادمانه ها"^[۲۳] در ژنو تأسیس شد و در ۱۹۵۴ رسمآ افتتاح گردید. کتاب های متعدد و بی نقصی، تحت راهنمایی های بسترمن، از این طریق منتشر شد که ۱۰۷ جلد مکاتبات ولتر که بیشتر آنها از منابع دستنویس استنساخ شده از جمله آنهاست. بسترمن، سرانجام، فعالیت های انتشاراتی خود درباره ولتر را به انگلیس انتقال داد و بنیاد ولتر را در دانشگاه آکسفورد دایر کرد. وی این بنیاد را به مؤسسه تیلور وابسته به آن دانشگاه وقف کرد و درآمد ملک خود را نیز به آن اختصاص داد.

بسترمن در مقاله ای که در همایش مشترک انجمن های کتابداری امریکا و انگلیس در سال ۱۹۷۳ تحت عنوان (پنجاه سال با کتاب) ارائه کرد خود را مردی که در طول زندگی، ارتباطی عاطفی با کتاب داشته است معرفی کرد؛ جمله ای مناسب برای سنگ آرامگاه مردی که فعالیت های کتاب شناختی و ادبی او تقریباً باور نکردنی است. وی روز دهم نوامبر ۱۹۷۶ در بن بوری در نزدیکی آکسفورد دار فانی را وداع گفت.

دانشگاه آکسفورد و دانشگاه های دیگر درجات افتخاری متعددی به وی اهدا کردند. انجمن کتابداران انگلیس در سال ۱۹۶۹ عضویت درجه اول افتخاری به وی اعطا کرد و همه ساله با اهدای نشان بسترمن به هر کتابشناسی برجسته یا راهنمای متون ادبی که یک سال قبل برای نخستین بار در انگلیس منتشر شده باشد یاد او را زنده نگاه می دارد.



مآخذ:

۱) Besterman, Theodore. Fifty Years a Bookman. ۱۹۷۴; ۲) Carter, Edward J. "Theodore Besterman: a Personal Memoir". Journal of Documentation (۱۹۹۷).
دبلیو. ای. مان فورد[۲۴] (WELIS)
ترجمه فیروزه برومند
۱) Theodore Deodatus Nathaniel Besterman
۲) Annie Besant
۳) Mind of Annie Besant
۴) Mrs. Annie Besant: A Modern Prophet
۵) Paranormal
۶) Society for Psychical Research
۷) Some Modern Mediums
۸) Inquiry in to the Unknown
۹) Bibliography of Sir Oliver Lodge
۱۰) Crystal Gazing: A Study in the History, Distribution,Theory and Practice of Scrying
۱۱) The Divining Rod: an Experimental andPsychological Investigation
۱۲) Sir William Barrett
۱۳) Water Divining: New Facts and Theories
۱۴) Dowsing
۱۵) Ernest Crawley
۱۶) Mystic Rose: A Study of Primitive Marriage
۱۷) Sir J.G. Frazer
۱۸) Men Against Women: A Study of Sexual Relations
۱۹) The Beginnings of Systematic Bibliography
۲۰) Aslib
۲۱) Documentation
۲۲) British Union Catalogue of Periodicals (BUCOP)
۲۳) Les Delices
۲۴) W.A. Munford

منبع: آفتاب