[Zohreh Gholami]

مقاله ای کامل درباره شالیکاری در خشکسالی

مقدمه
دهه آب برای زندگی که با هدف جهانی تمرکز بیشتر روی موضوعات مربوط به آب نامگذاری شده است، بیانگر اهمیت آب در تولید محصولات گیاهی به ویژه برنج بوده، بنابر این با توجه به تغییرات جهانی آب و هوا و وقوع خشکسالی و کم آبی در سال‌های اخیر، موسسه تحقیقات برنج کشور بر خود فرض می‌داند، توصیه‌های فنی لازم را با توجه به پژوهش‌های انجام شده و جدیدترین تحقیقات صورت گرفته بصورت کاربردی در اختیار بهره‌برداران شالیکار قرار دهد.

خشکسالی پدیده ای است که از دیدگاههای مختلف معانی گوناگونی می یابد . از نظر اقلیم شناسی چنانچه در مدت زمانی بیش از دو سال در 50 درصد منطقه ای میزان بارندگیها به کمتر از 60 درصد نرمال سالیانه آن نزول نماید ، در آنجا خشکسالی روی داده و اثرات اقتصادی - اجتماعی ، در ابعاد وسیعی ببار خواهد آمد.

کاهش یا نابودی محصولات کشاورزی ‏، تغییر اکوسیستم منطقه و نابودی حیات وحش ، پیشروی کویر ، افزایش آتش سوزی جنگلها و مراتع ، افزایش مسافرت از روستا به شهر، ایجاد قحطی و ... از جمله پیامدهای زیانبار پدیده خشکسالی می باشد. می توان اینچنین بیان نمود که:  فقدان یا توزیع نامناسب بارندگی در دوره ای نسبتاً طولانی که آب و هوا به گونه ای غیر طبیعی خشک باشد ، بطوریکه کمبود بارندگی موجب عدم تعادل هیدرولوژیکی گردد، خشکسالی نامیده می شود .خشکسالی یک پدیده طبیعی است ولی تداوم آن مشکل ساز خواهد بود . اتخاذ تدبیر لازم و مناسب از شدت خسارات خواهد کاست. احتمال وقوع خشکسالی هایی در ایران بین10% تا 15%  می باشد و از وقایع نادر به حساب نمی آید. افزایش آگاهی عموم مردم نسبت به پدیده خشکسالی می تواند در کاهش خسارات نقش مؤثری داشته باشد. با روشهای مناسب و شناخته شده ای می توان آثار بلایای طبیعی را کاهش داد. ( تغییر الگوی کشت، تغییر روش های آبیاری، استفاده از ارقام مقاوم، توجه به توصیه های مروجین کشاورزی، ارتباط با مراکز تحقیقات و مشاهده جهت انتخاب نوع کشت و بیمه محصولات کشاورزی) راهکارهای مناسبی جهت حفظ و بقای اقتصاد کشاورزی خواهند بود.


توصیه های لازم  برای مقابله با کم‌آبی

صرفه جویی در آب کشاورزی
در حال حاضر مقدار آبی که برای زراعت در ایران مصرف می‌شود، بسیار بیشتر از مقدار نیاز واقعی گیاه بوده و مابقی مربوط به تلفات شبکه انتقال و توزیع و کاربرد آب از طریق نفوذ عمقی و روان آب خروجی از انتهای مزرعه است. هر چند مقدار زیادی از این تلفات غیرقابل اجتناب است، اما می‌توان با استفاده از توصیه‌های زیر از مقدار آن کاست.

روش آبیاری متداول در ایران، آبیاری غرقاب دایم می‌باشد، اما با توجه به کمبود آب در کشور ادامه این روش در کشور جایز نبوده و توصیه می‌شود به منظور بالا بردن راندمان آبیاری، کمک به توزیع عادلانه آب و جلوگیری از بروز هرج و مرج در برداشت و توزیع آب، از روش آبیاری متناوب استفاده شود. در این روش آب در فواصل زمانی متناسب با آب و هوا و خاک هر منطقه وارد مزرعه شده و تا عمق حدود پنج سانتیمتر غرقاب می‌شود.

فاصله زمانی مناسب براساس آب و هوا و خاک منطقه قابل انتخاب می‌باشد. هر چه خاک شالیزار سبک‌تر و یا منطقه گرم و خشک‌تر باشد، این فاصله زمانی کمتر خواهد بود. یک شاخص خوب برای تشخیص زمان مناسب برای آبیاری، ظهور ترک‌های مویین در سطح خاک می‌باشد که باید با ظهور آن اقدام به آبیاری مجدد نمود، زیرا پس از بروز ترک‌های بزرگتر در آبیاری بعدی با تلفات عمقی زیاد مواجه خواهیم شد.

آزمایشات متعدد انجام شده توسط محققان برنج در سالهای مختلف در نقاط برنج‌خیز کشور نشان می‌دهد که در استان‌های شمالی برای اکثر ارقام رایج دور آبیاری حداقل پنج روزه و حداکثر تا ظهور ترک‌های موئین پس از خشک شدن در زمین زارعان کاهشی در عملکرد برنج ایجاد نخواهد کرد به شرطی که در زمان آبیاری عمق آب به حداقل پنج سانتی‌متر رسانیده شده و سایر عملیات زراعی به خوبی انجام پذیرد. همچنین این فاصله زمانی برای خاکهای سنگین شالیزاری در استانهای جنوبی یک روز و در استانهای میانی دو روز پیشنهاد می‌شود.

آزمایشات دیگری که بر اساس رطوبت خاک شالیزار بعمل آمده نشان داده است که حتی در رطوبت 80درصد پایین‌تر از رطوبت اشباع نیز کاهش محسوسی در عملکرد بوجود نیامده است.

از نظر ظاهری گیاه برنج در شرایط یکه دچار کم آبی شود در برگهای خود علائمی به شکل زیر بروز می‌دهد. ابتدا برگها از وسط زاویه‌دار شده و به سمت داخل جمع می‌شوند و در صورت ادامه کم‌آبی به شکل لوله‌ای در می‌آیند و پس از آن از نوک برگ شروع به خشک شدن می‌نمایند. با شروع لوله‌ای شدن برگها باید آبیاری شروع شود تا گیاه فرصت بازیابی داشته باشد.

در اجرای طرح آبیاری نوبتی توجه به مرحله رشد گیاه بسیار مهم است. از دلایل عمده غرقابی کردن اراضی شالیزاری جلوگیری از خسارت علف‌های هرز می‌باشد. بدین منظور توصیه می‌شود حتی‌الامکان در سه هفته اول پس از نشاکاری مزرعه از حالت غرقابی خارج نشود، در غیر این صورت مبارزه با علف‌های هرز تشدید می‌شود.

آزمایشهای متعدد نشان داده است که حداکثر حساسیت برنج به کم‌آبی در دوره گل دهی (یک هفته قبل و تا یک هفته بعد از گلدهی) می‌باشد، سپس ابتدای دوره حداکثر رشد سبز (30 روز پس از نشاکاری) مرحله پرشدن و رسیدن دانه به ترتیب حساسیت کمتری نسبت به دوره گلدهی دارند.

نکته مهم نیاز به غرقابی در دوره پس از نشاکاری به منظور مبارزه با علف‌های هرز می‌باشد. بنابراین مجریان طرح آبیاری نوبتی باید به تامین آب برای دوره گلدهی و دوره پس از نشاکاری توجه نموده و سعی نمایند، در این دوره آب بیشتری تامین نمایند.

حتی‌الامکان بهتر است آن دسته از اراضی که از طریق یک منبع یا دریچه آب می‌گیرند، در عملیات زراعی نظیر تاریخ کشت، انتخاب رقم، سمپاشی و کودپاشی هماهنگ باشند، تا در هنگام اجرای آبیاری نوبتی دچار مشکل موضعی نشده و توزیع آب به خصوص در حالت آبیاری کرت به کرت، راحت‌تر امکان‌پذیر شود.

کانال های آبیاری برای تأمین شیب و عرض مقطع مناسب و از بین بردن علف های هرز در طول فصل زراعی به طور مرتب لایروبی شوند تا ضمن انتقال سریع تر و راحت‌تر آب، تلفات انتقال آب نیز کمتر شود.


حفر چاه و حل مشکل آب
حفر چاههای عمیق و نیمه عمیق می‌تواند به طور موضعی مشکل کم‌آبی را کاهش دهد، اما باید به کیفیت و درجه حرارت آب توجه شود. برای بررسی کیفیت آب می‌توان با تهیه نمونه آب از چاه و ارسال آن به آزمایشگاه خاک و آب، موسسه برنج و یا سایر ادارات عمل نمود.


درجه حرارت مناسب برنج
درجه حرارت مناسب برای رشد برنج 20 تا 30 درجه سانتی‌گراد می‌باشد و گیاه برنج در حرارت‌های کمتر از 12 درجه و بیشتر از 32 درجه دچار خسارت خواهد شد. از آنجا که درجه حرارت آب چاه‌ها به طور عموم کمتر از درجه حرارت محیط می‌باشد، باید با آبیاری تدریجی و تناوبی با این مساله برخورد نمود.

اگرچه در شرایط کم آبی استفاده از آب زهکش‌ها جهت آبیاری غیر قابل اجتناب است، ولی توصیه می‌شود، در صورت امکان این کار به صورت تلفیقی با آب تازه انجام گیرد، تا از خسارت احتمالی کاسته شود، در هر حال انجام آزمایش کیفیت آب از طریق نمونه‌گیری لازم است.

چنان چه در طی فصل رشد بارندگی اتفاق افتد، کشاورزان طبعا اقدام به حفظ آب در سطح کرتها خواهند نمود، اما باید توجه نمود که عمق آب از 15 تا 20 سانتی‌متر بیشتر نشود.


آماده‌سازی زمین
- در ابتدای فصل پس از یک بارندگی خوب می‌توان عملیات آماده سازی زمین را شروع نمود.
- در شرایطی که خاک خشک است، می‌توان به جای تیلر برای شخم اولیه از تراکتور استفاده کرد.
- در شرایط کم آبی می‌توان عمق شخم را تا حدود 15 سانتیمتر کاهش داد
- برای شخم ثانویه بهتر است که از روتیواتور استفاده شود.
- دقت بیشتر در شخم ثانویه و گلخراب کردن خاک (پادلینگ) بخصوص در مجاورت مرزها می‌تواند در کاهش نفوذ‌پذیری خاک و تلفات نفوذ عمقی آب مؤثر باشد.
- تسطیح مناسب کرت های شالیزاری موجب کاهش زمان لازم برای آبگیری، توزیع یکنواخت، کنترل و تنظیم آب توسط زارعیت شده و در افزایش راندمان کاربرد آب موثر می‌باشد.
- مرزهای بین کرت ها از شرایط عادی پهن‌تر و محکم‌تر ساخته شوند (عرض پایین 40، عرض بالا 20 و ارتفاع حدود 20 سانتی‌متر) تا در صورت بارندگی توانایی حفظ آب در کرت ها وجود داشته باشد.
- بهتر است در صورت امکان، مرزها با پلاستیک پوشانده شوند، این کار ضمن جلوگیری از تخریب و ترک مرزها از نفوذ جانبی آب و رشد علف‌های هرز و آفات در روی مرزها تا میزان زیادی می‌کاهد.


انتخاب رقم و خزانه‌گیری
- خزانه‌گیری سیستم جوی ، پشته با استفاده از پوشش پلاستیک،

- کنترل دقیق مقدار درجه حرارت در زیر پلاستیک بخصوص در دماهای بالا ضروری است.

- اگرچه انتخاب رقم محلی زودرس می‌تواند در گریز از مشکل کم‌آبی، موثر باشد، ولی به منظور بهره‌برداری از مزیت عملکرد بالای ارقام اصلاخ شده می‌توان بخشی از مزرعه را به کشت آنان اختصاص داد. مقدار آن بستگی به شرایط آب و مزرعه دارد.
اگرچه براساس مطالعات انجام گرفته بذرپاشی در دهه دوم فرورین و نشاکاری در دهه اول و دوم اردیبهشت موجب حداکثر عملکرد، افزاش رتون دهی و کاهش خسارت بارندگی انتهای فصل می‌شود، ولی در شرایط کم آبی در ابتدای فصل، ایجاد فاصله زمانی برای کشت قسمتهای مختلف مزرعه می‌تواند از تراکم زمانی برای نیاز به غرقابی تمامی مزرعه بکاهد به طوری که تمام مزرعه در یک زمان به حداکثر آب نیاز نخواهد داشت.
اگرچه دیر کشت کردن موجب کاهش عملکرد خواهد شد، ولی می‌توان در شرایط کم آبی شدید بخشی از مزرعه (ترجیحا مزارع پایین دست) را در اولویت دوم از نظر کشت قرارداد، با این کار آب حاصل از بارندگی احتمالی مرداد ماه و آب خروجی از مزارع بالادستی قابل استفاده خواهد بود.

- انتخاب بذر مناسب و رعایت اصول علمی در هنگام خزانه‌گیری موجب تولید نشای سالم‌تر و قوی‌تر خواهد شد که بی‌گمان دارای مقاومت بیشتری نسبت به عوامل محیطی خواهد بود.

- زه‌کشی میان فصل و انتهای فصل ضمن کاهش آب مصرفی می‌تواند موجب زودرسی گیاه شود.

- استفاده از نشای جوان (20 تا 25 روزه) به جای نشای 30 روز و بالاتر.

- تراکم بیشتر کشت با انتخاب 15×15 سانتی‌متر به جای 20×20 برای ارقام بومی و 20×20 به جای 25×25 سانتی‌متر برای ارقام اصلا ح شده، به منظور ایجاد پوشش گیاهی سریع‌تر برای مبارزه با علف‌های هرز و کاهش تبخیر از سطح مزرعه


تغذیه و کود
در شرایطی که در خزانه مشکل کم‌آبی و جود داشته باشد باید از مقدار کود کاسته شود.
- وجود لایه آب در شرایط غرقابی از تصعید کود از ته جلوگیری می‌نماید، اما در شرایط کم‌آبی بهتر است کود از ته با خاک به خوبی مخلوط شود تا از تصعید آن جلوگیری شود.
- ازدیاد مصرف کودهای پتاسه در شرایط کم‌آبی ( بسته به شدت کم‌آبی) می‌تواند مقاومت گیاه را نسبت به تنش خشکی افزایش دهد.
- در شرایطی که کم‌آبی شدت داشته باشد، جلوگیری از تجمع خسارت‌زای کودها باید کود را تقسط نموده و در چند نوبت در اختیار گیاه قرار داد.
بهترین زمان برای دادن کود سرک در شرایط کم آبی قبل از وجین است؛ زیرا در هنگام وجین کود نیز با خاک مخلوط خواهد شد.
- کودپاشی باید با نوبت آبیاری هماهنگ بوده و بلافاصله بعد از آبگیری کودپاشی صورت گیرد.
برای تأمین کود پتاسه، سولفات پتاسیم بر کلرور پتاسیم ارجحیت دارد.
- در صورت استفاده از روش آبیاری تناوبی استفاده از 60 کیلوگرم (معادل 130 کیلوگرم اوره) در دو مرحله ابتدا و سرک.
- مصرف کود دامی همراه با کود آلی قبل از آماده نمودن زمین و نشاکاری از نظر حفظ و نگهداری آب و حفظ شرایط رطوبتی مناسب در اطراف ریشه گیاه برنج در مقابله با شرایط کم آبی بسیار موثر خواهد بود.


مبارزه با علف های هرز
حالت غرقابی در مزارع شالیزاری در کنترل علف‌های هرز نقش مهمی دارد، بنابراین در شرایط کم‌آبی رشد علف‌های هرز شدت خواهد یافت. از نظر اجرایی در صورت حاد نبودن مشکل کم‌آبی، تامین آب کافی برای مرحله نشاکاری در اولویت دوم پس از دوره گلدهی قرار می‌گیرد. یعنی در صورت اطمینان از ذخیره آب کافی برای مرحله گلدهی، دومین اولویت تامین آب برای مرحله پس از نشاکاری به منظور مبارزه با علف‌های هرز می‌باشد.

- در صورت شدید بودن مشکل کم‌آبی برای برخورد با این مشکل ضمن تشدید کنترل علف‌های هرز به وسیله دست، استفاده از علف‌کش‌های پروپانیل (استام اف 34) و بازگران (بنتیازول) توصیه می‌‌شود.

سم پروپانیل که برای مبارزه با علف هرز سوروف بکار می‌رود، باید به مقدار 10 تا 12 لیتر در هکتار مصرف شود. از آنجا که پروپانیل علف کشی تماسی است؛ ‌لذا در شرایطی که مزرعه فاقد آب است با کمک سمپاش طوری باید مصرف شود که سم حتی‌المقدور با همه علف‌ها تماس یابد. چنانچه تراکم جمعیت پهن برگان و جگن‌ها زیاد باشد؛ لازم است سم بازگران به مقدار 3 تا 4 لیتر در هکتار مصرف شود شاریط مصرف این علفکش‌ها مشابقه سم پروپانیل است.

مطالعات نشان داده است که کمبود آب و خالت غیرغرقاب موجب تجزیه علف کش تیوبنکارب و بروز کوتولگی می‌شود.
این نکته اهمیت به مراتب بیشتری دارد. بنابراین توصیه می‌شود در شرایط کم آبی از این علف‌کش‌ در اراضی دارای سابقه کوتولگی استفاده نشود.
در صورت استفاده از روش آبیاری نوینی ضمن حفظ حالت غرقابی در هفته‌های اول باید به مقدار 5/2 لیتر در هکتار از علف‌کش‌ بوتا کلر استفاده نمود


مبارزه با بیماری ها
چنان چه مزرعه دچار کم‌آبی شود، به طوری که برگها دچار لول‌شدگی شوند و بعد از آن در اثر بارندگی یا آبیاری آب لازم تامین شود، در این صورت بیماری بلاست شدت خواهد یافت، ولی اگر کم آبی ادامه یابد بیماری لکه قهوه‌ای افزایش خواهد یافت. برای مبازرزه با بیماری بلاست، سمپاسی با استفاده از سم‌تری سیکلازول به مقدار نیم کیلوگرم در هکتار و هینوزان به مقدار یک لیتر در هکتار و سم وین به مقدار 400 میلی‌لیتر در هکتار توصیه می‌شود.


استرس خشکی و کم‌آبی
بیماری لکه قهوه‌ای برنج به صورت لکه‌های گرد تا بیضوی به رنگ قهوه‌ای تیره روی برگها و خوشه‌های برنج ظاهر می‌شود، استرس ناشی از خشکی و کم‌آبی منجر به افزاش تعداد لکه‌ها و وسعت آنها روی گیاه برنج و کاهش و کاهش عملکرد خواهد شد. برای مواجه با این بیماری، ضدعفونی بذر و سمپاشی با استفاده از سم تریفین به نسبت 2 در هزار در مرحله خوشه‌دهی الزامی است.


مبارزه با آفات
در مزرعه غیرغرقاب در صورت وجود آفت کرم ساقه‌خوار نواری و یا آفات پروانه‌ای، سمپاشی با استفاده از سموم مایع (حشره‌کش‌های فسفره) روز مزرعه توصیه می‌شود. این کار موجب تلف شدن حشرات کامل آفات پروانه‌ای و مرحله لاروسن اول و دوم کرم ساقه‌خوار برنج می‌شود؛ اما در سایر آفات پروانه‌ای از قبیل کرم سبز برگ‌خوار برنج و پروانه تک نقطه‌ای برنج روی حشرات کامل و روی همه سنین لاروی اثرگذار می‌باشد. در حالی که در مزرعه کمی آب وجود داشته باشد می‌توان از سموم حشره‌کش با فرمولاسیون گرانول (دیازینون، پادان و یا ریجنت) استفاده نمود. این کار باعث تلف شدن لاروهای داخل ساقه می‌شود.


در شرایط کم‌آبی، تراکم جمعیت آبدزدک (کاپیش) افزایش خواهد یافت.

برای مبارزه با آبدزدک می‌توان ا زروشهای زیر استفاده نمود.

- استفاده از تله‌های خاکی که شبیه به قوطی کمپوت بوده و در داخل خزانه یا زمین اصلی در داخل خاک نصب می‌شوند.
این قوطی‌ها، طوری طراحی می‌شوند که سوراخ ورودی به طرف داخل و به شکل قیفی باشد که قسمت گشاد آن در پایین قرار گیرد. در این حالت سوراخ ایجاد شده به عنوان پناهگاه آبدزدک انتخاب می‌شود، اما شکل قیفی سوراخ، مانع از خروج آن خواهد شد.

- استفاده از حشره‌کش‌های گرانول به مقدار 15 تا 20 کیلوگرم در سطح یک هکتار

- استفاده از طعمه مسموم در هنگام غروب و یا همزمان با خروج حشرات از داخل خاک به مقدار 5 گرم در مترمربع درکنار مرزهای آلوده
برای تهیه طعمه مسموم حشره کش سوین 85% و یا سموم کش دیگری مانند لیندین را به مقدار 2 تا 3 کیلوگرم با 100 کیلوگرم سبوس برنج و مقدار 50 لیتر آب برای استفاده در یک هکتار شالزار حل می‌نماییم. برای این کار ابتدا 5 لیتر آب را روی سم و سبوس ریخته و بقیه آب را به تدریج ریخته و هم می‌زنیم تا کاملا دانه دانه شده و در سطح مزرعه به راحتی پخش شود.


عملیات بعد از برداشت:
در مزارعی که تحت اثر تنش خشکی بوده‌اند، احتمالا بالا بودن درصد دانه‌های پوک بالا می‌رود، به همین دلیل عملیات بوجاری بعد از خرمنکوبی الزامی است.

- تنش خشکی احتمال ضعیف شدن دانه‌ها از نظر مقاومت فیزیکی را بالا می‌برد. به همین دلیل باید عملیات خشک کردن شلتوک را در دمای مناسب 40 تا 45 درجه سانتی‌گراد انجام داد.

در هنگام تبدیل باید از وارد آوردن فشار توسط دستگاه سفید کن پرهیز شود، چرا که سفید کردن بیشتر در شرایطی که دانه ضعیف است درصد خرد شدن را به شدت بالا می‌برد.


تحلیل  اقتصادی:
برای مقابله با خشکسالی 2500 میلیارد تومان اعتبار لازم است. برای مقابله با کم آبی و بی‌آبی حداقل 2500 میلیارد تومان اعتبار لازم است. دولت برای مقابله با آثار سوء خشکسالی لوایحی را به مجلس ارائه کرد، که اولا در حد نیاز نیست، خسارت بیش از این لوایح است، ثانیا دولت بدون حمایت مجلس ره به جایی نمی‌برد.

کشاورزان در سال جاری مشکلات قابل توجهی دارند و بدون تصویب لوایح موثر و پوشش بیمه‌ای نمی‌توان با آثار خشکسالی سرمای سال گذشته مقابله کرد.  بر اساس برآورد، ‌میزان خسارت خشکسالی و سرمازدگی در سال زراعی جاری حدود 3000 میلیارد تومان است، در حالی که لوایح دولت حداکثر 300 میلیارد تومان است، بنابراین در صورت تصویب کل لایحه دولت یک دهم خسارات تامین می‌شود.

برخی کشاورزان در شرایط کنونی امکان کشت و کار و حتی توان تهیه ماشین‌آلات کشاورزری ندارند، ‌بنابراین علاوه بر تاثیر در کاهش تولید، باعث بیکاری کشاورزان و کارگران مزرعه و مهاجرت آنها به شهر می‌شود. یک کشاورز از هر هکتار شالیکاری 2 تا 4 تن برنج برداشت می‌کرد که با بروز خشکسالی و کاهش کشت، درآمد کشاورز در هر هکتار حدود 9 میلیون تومان کاهش می‌یابد. در حالی که حجم خسارات کشاورزی حدود 3000 میلیارد تومان است، فقط 300 میلیارد تومان به صندوق بیمه محصول کشاورزی تعلق می‌گیرد، آن هم به محصولاتی پرداخت می‌شود که پوشش بیمه‌ای داشته‌اند.  برای مقابله با کم آبی و بی‌آبی حداقل 2500 میلیارد تومان اعتبار لازم است.

متاسفانه هواشناسی آمار غیر واقعی از بارندگی ارائه کرده و وزارت نیرو هم بر اساس آن گزارش و درخواست جهاد کشاورزی آب ذخیره برخی سدها را زودتر به روی کشاورزان باز کردند که باعث خالی شدن برخی سدها شده است.

شروع خشکسالی همزمان با تورم موجود در بازار، این روزها قیمت اقلام خوراکی را تحت تأثیر قرار داده و جو روانی ناشی از آن نیز، گرانیها را تشدید کرده است.

در این وضعیت شالیکاران اقدام به نشاکاری نیز نکرده‌اند و به همین دلیل در تهیه برنج به مشکل برخورد کرده‌ایم. اشاره وی به اطلاعیه سازمان جهاد کشاورزی بود که هفته گذشته از شالیکاران درخواست کرد به دلیل کمبود آب در پی کاهش بارندگی، اقدام به نشاکاری نکرده و از محصول جایگزین دیگری برای کشت استفاده کنند.

در حالی که برنج در بازار وجود دارد، برخی از مردم در مقابل تعدادی از فروشگاههای زنجیره‌ای برای خرید این محصول صف می‌کشند و همین وضعیت در بالارفتن قیمتها نیز تأثیر می‌گذارد.

فروشندگان بر حسب فاکتور خرید با احتساب حدود 10 درصد سود برنج را می‌فروشند ولی با توجه به محل خرید برنج و دوری و نزدیکی آن، قیمت عرضه متفاوت است. نمود خشکسالی اخیر را اواخر شهریورماه دانسته و گفت: برداشت برنج گیلان از مرداد یا شهریورماه شروع می‌شود ولی به خاطر عدم بارش باران و اینکه شالیکاران نشاکاری نکرده‌اند، وضعیت بازار برنج معلوم نیست.

"در کشوری مثل تایلند که یکی از بزرگترین صادرکننده برنج جهان است وقتی برای برداشت برنج از ارتش کمک می‌گیرد تا در این کار نظارت بکنند، شما چه انتظاری از بازار این محصول دارید؟"

متأسفانه خشکسالی امسال موجب شده که نه تنها برنج بلکه سایر مواد غذایی نیز تحت تأثیر این موضوع قرار گرفته و کشور ایران نیز که عمده برنج مصرفی خود را از طریق واردات تأمین می‌کند با ممنوعیت کشورهای صادرکننده آن مواجه شود.

برنج وارداتی ایران از کشورهایی چون ویتنام، اوروگوئه، تایلند، هند و بنگلادش تأمین می‌شود که احتمالاً امسال صادرات برنج در این کشورها ممنوع شده و به عنوان مثال، تایلند با این ممنوعیت ازسوی دولت خود مواجه است. هم‌اکنون این خشکسالی به نیمکره شمالی نیز نفوذ کرده و سازمان جهانی غذا "فائو" پیش‌بینی نموده که این بحران در چند سال آینده نیز ادامه خواهد داشت.

معمولاً اگر عرضه کم باشد، تقاضا بالا می‌رود. برای نمونه این موضوع در مورد روغن نباتی در سال گذشته پیش آمد و امسال علاوه بر آن در مورد برنج نیز به وجود آمد که با افزایش تولید داخلی و جلوگیری از اسراف در مصرف و تولید ضایعات این محصول، بحران پیش آمده حل می‌شود.

ما اگر شکایتی در این مورد داشته باشیم رسیدگی می‌کنیم چون فکر می‌کنیم که شاید برخورد ما در همان مرحله اول موضوع را تشدید کند. تخصیص یارانه دولتی، اعلام کالابرگ یا تصویب قیمتی ثابت برای برنج است که تاکنون در جلسات وزارت بازرگانی مطرح شده ولی هنوز به نتیجه‌گیری قطعی نرسیده است.