[Zohreh Gholami]

مقاله ای کامل در خصوص معرفی و بررسی کود زیستی


چکیده:
امروزه در دنیا تلاش می‌شود تا با استفاده از کودهای حیوانی و کودهای بیولوژیک از مصرف کود شیمیایی که منجر به آسیب‌های زیست محیطی و کاهش کیفیت محصولات می‌گردد، جلوگیری ‌شود. در کودهای بیولوژیک از میکروارگانیسم‌های مختلف استفاده می‌شود تا پس از افزودن آنها به خاک موجب تغذیه بهتر گیاهان شده و موجبات افزایش رشد و نمو گیاه را فراهم سازند. این طرح ضمن ارزیابی فنی و اقتصادی تولید نیمه‌صنعتی کود زیستی فسفره، به بررسی روند تولید، میزان تقاضا، هزینه‌های تولید، هزینه‌های سربار، قیمت تمام شده محصول تولیدی پرداخته و در نهایت زمان بازگشت سرمایه محاسبه و مورد تحلیل اقتصادی قرار می‌گیرد. با اجرای این طرح می‌توانیم گام مؤثری در راستای توسعه پایدار کشاورزی در سطح کشور برداریم.


اهمیت و نقش کودهای زیستی در طبیعت

کودهای زیستی بازگشت به طبیعت
ازآنجا که برداشت محصول به تدریج باعث کاهش موادغذایی خاک می شود بشر ازدیرهنگام به فکر جبران موادغذایی خاک ها بوده وازگذشته نه چندان دور کودهای آلی (بقایای گیاهی وفضولات حیوانی ) رابکار برد.

اما چون تولید مقادیر زیاد این کودها به آسانی ممکن نبوده وقادربه کنترل مشکلات بهداشتی (گسترش بیماری های مشترک انسان وحیوان ) نبود، به نسل دوم کودها یعنی کودهای شیمیایی روی آورد. اما آسیبهای زیست محیطی و تغییرساختارشیمیایی،فیزیکی وزیستی خاک ها ومشکلات بهداشتی  بزودی بشر را به فکر جایگزینی دیگر انداخت . این دلایل مهم بازگشت به کود های آلی با تغییراتی در قالب کشاورزی آلی یا ارگانیک بوده است. درگام بعدی نسل سوم کودها به نام کودهای زیستی پا به عرصه کشاورزی جهان نهاده ونور بر مسیر توسعه پایدار کشاورزی تاباند.


نقش کودهای زیستی:
کودهای زیستی متشکل از باکتری ها وهمچنین قارچهای مفیدی هستند که هر یک به منظور خاصی،مانند:تثبیت ازت ورها سازی یونهای فسفات،پتاسیم وآهن از ترکیبات نامحلول آن ها تولید می شوند. این باکتری ها معمولا دراطراف ریشه مستقر شدهوگیاه را در جذب عناصر همیاری می کنند. اکنون مسلم است این باکتری ها بیش از یک نقش دارند،یعنی علاوه برکمک به جذب عنصری خاص باعث جذب سایر عناصر ، کاهش بیماری ها وبهبود ساختمان خاک ودرنتیجه تحریک بیشتررشد گیاه وافزایش کمی وکیفی محصول می شوند .

بدین لحاظ ازنظر علمی این باکتری ها( محرک رشد گیاه ) یا(PGPR (plant growth promoting rhizobacteria نامیده می شوند.
این کودها آلودگی زیست محیطی کودهای شیمیایی را کاهش داده وموجب احیا وحفظ محیط زیست می شوند.
درعین حال ،افزایش محصول ،کاهش بیماری ها وبهبود ساختمان خاک رابه دنبال دارند.


بارور 2 چیست؟
بارور 2 تنها کود زیستی بیولوژیک  احیاء کننده کود فسفاته است که در ایران برای اولین بار توسط شرکت زیست فناور سبز تولید شده است  این کود یا معجزه گر که واقعا در آزمایشات انجام شده روی محصولات صیفی مانند خیار و گیاهان زراعی مانند یونجه و سیب زمینی توسط این شرکت ( شرکت خدمات کشاورزی و ترویجی بهینه پسند ) و با نظارت دقیق آقای مهندس اسحاقعلی بیاتی در مزارع فوق و در نقاط مختلف شهرستان کبودرآهنگ مورد بررسی قرار گرفت نتایج شگفت اوری را به همراه داشت تا جائیکه نسبت راندمان تولید از نظر کیفیت و کمییت قابل مقایسه با مزارع شاهد نبود .


چگونگی مصرف کود بارور2
کشاورزان کود فسفاته را قبل از آبیاری به مدت 2 روز در آب در داخل یک بشکه کاملا حل نموده و سپس در ساعات آبیاری کود بیولوژیک بارور2 مخلوط کود فسفاته گردیده  و به مزارع داده می شود


کود زیستی فسفاته بارور2  دستاوردی ازبخش پژوهش کشور
مصرف کودهای زیستی موجب کاهش مصرف کود های شیمیایی شده وبه حفظ محیط زیست،افزایش حاصلخیزی زمین های کشاورزی وعملکرد زراعی بیشتر وبهتر گیاهان می انجامد . دراین راستا باتصویب طرحی تحقیقاتی درشورای پژوهش های علمی کشور تیمی ازمتخصصان رشته های میکروب شناسی ، فیزیولوژی گیاهی ، ژنتیک گیاهی ،خاک شناسی، فیزیولوژی زراعی ، بیوتکنولوژی صنعتی ومهندسین صنایع درگروه پژوهشی میکروبیولوژی کاربردی جهاد دانشگاهی واحد تهران وشرکت زیست فناورسبزتشکیل شد که در4گروه تحقیقاتی به فعالیت پرداختند.

اعضای این 4گروه درمجموع 24 نفربودند که ازاین تعداد 4نفر دکترا وبقیه کارشناس ارشد وکارشناس بودند. پس ازطی مراحل متعدد 22سویه باکتری حل کننده فسفات ازخاک های بومی ایران جداسازی گردیدوازاین تعداد درنهایت 2سویه برتربرای استفاده درفرمولاسیون کودزیستی فسفاته بارور2 انتخاب گردید که عبارتنداز:
1)باکتری p5 که باتولید اسیدهای آلی باعث رهاسازی فسفات ازترکیبات معدنی می شود .
2)باکتری P13 که با تولید و ترشح آنزیم فسفاتاز باعث رها سازی فسفات از ترکیبات آلی آن میشود .

هم اکنون محصول در بسته های 100 گرمی پودر جامد مرطوب،استریل و قابل نگهداری در دمای اتاق به مدت حداقل 6 ماه،عرضه می شود. هر بسته برای مصرف در یک هکتار به همراه حد اکثر 50% کود شیمیایی فسفاته مصرفی توصیه شده برای هر مزرعه به کار می رود.


ویژگی های بارور2
1)سازگاری بااقلیم کشور
2) کاهش مصرف کودشیمیایی فسفاته
3)افزایش عملکرد
4)حمل ونقل ارزان
5)کاهش بیماری ها
6)سازگاری با سایرکودها وسموم
7) توانایی حل کنندگی فسفات بالا
کلنی شدن با ریزوسفر گیاه
9)حفظ خصوصیات ژنتیکی
10)پایداری درهنگام انبارداری
11)روش مصرف آسان


دستورات عمومی
1)همان طور که دستورالعمل روی بسته های کود زیستی بارور2 آمده است این کود درحضور مقادیر معینی از کود شیمیایی فسفاته باعث بیشترین افزایش عملکرد محصول می گردد. بنابراین تاکید می شود کاربرد مقاذیر بیشتر کودشیمیایی فسفاته باعث کاهش اثر بخشی بارور2 خواهد شد.

2)کودزیستی فسفاته بارور2 حاوی باکتری هایی است که باترشح اسید های آلی وآنزیم فسفاتاز باعث رها سازی فسفات ازترکیبات معدنی وآلی آن می شوند. بنابراین لازم است:
الف) بسته های کود دردمای 4 تا 28 درجه نگه داری شود.
ب‌) ازتابش مستقیم وطولانی آفتاب ویا انجماد این کود بپرهیزید.

3)کود زیستی فسفاته بارور2 درشرایط استریل بسته بندی شده است بنابراین سعی شود تمامی محتوی هربسته راظرف یک روزمصرف شود.

4)به جز کود شیمیایی فسفاته (کودسیاه) سایرکودهای شیمیایی وسموم طبق معمول استفاده شود.


روش های مصرف کود زیستی فسفاته بارور2
روش های عمومی مصرف کود زیستی فسفاته بارور2
روش 1) بذرهای موردنیاز برای یک هکتار را بامقدار کمی آب مرطوب سازید وبامحتوای یک بسته 100 گرمی بارور2 به خوبی مخلوط کنید.

درصورتی که کشت بذر مرطوب به آسانی امکان پذیر نباشد اجازه دهید بذرها درسایه به حد کافی خشک شوند. سپس بذرها را به صورت دستی یا به وسیله بذرکارکاشته ودراسرع وقت اولین آبیاری راآغاز کنید.

روش2)  یک دستگاه سمپاش دستی را به خوبی بشویید . سپس هربسته 100گرمی کود بارور2 راباحدود5 لیتر آب به خوبی حل کنید .محلول حاصل را باپارچه ای صاف نموده وداخل سمپاش بریزید .بذر های موردنیاز راروی پلاستیک پهن کنید ومحلول مزبورراروی آن بپاشیدباوسیله ای مانند بیل بذرهارازیرورو کنید تاخوبی کود بارور2 آغشته شود. درصورت نیاز همانند روش 1 بذرها خشک کنید. پس ازکشت دراسرع وقت اولین آبیاری  را انجام دهید.

روش3) هنگام اولین آبیاری وپس ازفصل سرما یایک ماه پس از کشت بهاره کود زیستی بارور2 رادریک بشکه آب حل کنید وآن رادرمسیر آبیاری قرار دهید هنگامی که آب به اواسط زمین رسید شیربشکه یاسوراخ آن راباز کنیدتامحلو.ل حاوی بارور2 به تدریج وارد آب شده وبه همه کرت یاردیف ها برسد.


روش های مصرف کود زیستی فسفاته بارور2 برای  کشت برای نشاء مانند ( گوجه فرنگی، برنج)
روش1) (هنگام کاشت بذر درخزانه):
بذرهای موردنیاز برای یک هکتار رابامقدارکمی آب مرطوب کنید و با محتوای 1بسته 100 گرمی کود بارور2 به خوبی مخلوط کنید. سپس بذرها را درخزانه کشت کنید.دراسرع وقت اولین آبیاری رابادقت کافی انجام دهید.

روش2) (هنگام انتقال نشاءها به زمین اصلی):
برای تهیه محلول غلیظ یک بسته 100 گرمی بارور2 رادر20 لیترآب به خوبی هم بزنید .مقداری ازمحلول مادررادرظرفی دیگربه میزان 10 برابررقیق کنید. بسته های نشاء را درمحلول رقیق شده فوق به مدت چند ثانیه فروبرده وسپس برای نشاء به مزرعه منتقل نمایید .بلافاصله کشت راانجام نمایید .

روش 3) (روش سرک):
بین 25 تا30 روز پس ازکاشت نشاها رادرزمین اصلی محتوی یک بسته 100 گرمی  ازکود زیستی بارور2 رادریک بشکه آب به میزان 200 تا 100لیترآب حل کنید وآن رادرمسیر آبیاری قرار دهید هنگامی که آب به وسط زمین رسید شیربشکه یاسوراخ آن راباز کنیدتامحلول حاوی بارور2 به تدریج وارد آب شده وبه همه کرت یاردیف ها برسد .


روش های مصرف کود زیستی فسفاته بارور2 برای درختان:
روش 1) (برای کاشت نهال):
یک بسته 100گرمی بارور2 رادرحدود 20 لیترآب به خوبی حل کنید. ریشه نهال را درآن فروبرده به طوری که به خوبی به کود آغشته شود. نهال راکاشته ودراسرع وقت آبیاری کنید .

روش2) قبل از اولین آبیاری پس ازفصل سرمابوسیله ای(مانند کنگرکن) درسایه انداز درخت ودورتادور آن سوراخ (حداقل 4سوراخ )یاگودال هایی ایجاد کنید .کودرادریک بشکه آب حل کنید وباوسیله ای مانند لیوان مقداری از محلول رادرسوراخ یاگودال بریزید .اگربارور2 رابه صورت پودر مصرف می کنید نیم تایک قاشق چایخوری از آن رادرهرسوراخ بریزید . دراسرع وقت آبیاری راانجام دهید .


سؤالات مشترک
1) آیا کود زیستی بارور 2 تاثیری بر بیماری های گیاهی دارد؟
طبق مشاهدات کشاورزان وگزارش کارشناسان کشاورزی در کشور وهمچنین منابع متعدد علمی تاثیر باکتری های موجود در این کود بر کاهش بیماری های ناشی از باکتری ها و قارچ های خاک زی محرز شده است. پژوهش های بیشتر برای بررسی این اثر بخشی در حال انجام است.

2)آیا کود زیستی بارور 2 وسموم مختلف علفکش و قارچ کش و...تاثیری بر یکدیگر دارند؟
خیر بررسی های متعدد نشان می دهد استفاده از سموم رایج تا 1000 برابر غلیظ تر از مقادیر توصیه شده اثر منفی بر کود زیستی بارور 2 ندارد.

3)آیا می توان سموم و بارور2راهمزمان استفاده کرد؟
به دلیل شوک اسمزی احتمالی وارده به باکتری توصیه می شودازمخلوط کردن آن باغلظت های بالای سایرکود ها وسموم اجتناب گردد. لذا بهتر است مصرف سایرکودهاوسموم مختلف درمراحلی جداگانه ویکی پس ازدیگری انجام گیرد .

4) آیامصرف بیشترکودبارور2 باعث افزایش بیشترمحصول می شود؟
خیر اما اگرکودزیستی بارور2 در2 نوبت به فاصله 30تا40 روزاستفاده شوداحتمال افزایش بیشترمحصول وجود دارد .

5)  آیاکودزیستی بارور2 برافزایش کیفیت نیز اثر دارد؟
به دلیل جذب متعادل فسفر وسایرعناصر درحضورکودهای زیستی تقریبا

6) درتمام موارد کشاورزان شاهدافزایش کیفیت محصول خودبوده اند.
آیاکودزیستی بارور2 هیچ گونه اثرسوء بهداشتی ندارد؟
خیر نتایج آزمایش های گروه پژوهشی وهمچنین نتایج بدست آمده درسراسر جهان هیچ گونه اثرسوء بهداشتی برای باکتری های فرموله شده دراین کودزیستی رانشان نداده است .


خبر:
300میلیون دلار ارز تنها برای واردات کود شیمیایی فسفاته هزینه می‌شود.
یک کارشناس کشاورزی اعلام کرد: سالانه تنها برای واردات کود شیمیایی فسفاته، 300میلیون دلار ارز از کشور خارج می‌شود. رسول گوهری به خبرنگار ایرنا گفت: این میزان بیشتر از رقمی است که برای واردات دارو به کشور هزینه می‌شود. وی سطح زیر کشت کشور را 16میلیون هکتار اعلام کرد و افزود: حداقل 600 هزار تا یک میلیون تن کود شیمیایی فسفاته برای این سطح از کشت وارد کشور می‌شود.

این کارشناس به مضرات استفاده از کود شیمیایی در مزارع اشاره کرد و گفت: برای کاهش مصرف زیانبار کودهای شیمیایی، استفاده از کودهایی زیستی که از باکتریها و قارچهای مفید ساخته می‌شود، مورد توجه قرار گرفته است.

گوهری افزود: به همین منظور پروژه تحقیقاتی یافتن جایگزین کودهای شیمیایی در جهاد دانشگاهی تهران در دستور کار قرار گرفت و کود "فسفاته بارور2حاصل هشت سال کار پژوهشی 24نفر از محققان این واحد، اخیرا به نتیجه رسیده است.

گوهری به مزیتهای استفاده از کود زیستی در سطح مزارع نمونه و نیز اراضی زراعی گسترده، اشاره کرد و گفت: افزایش محصول به میزان10تا 54درصد براساس آزمایشهای آماری و کاهش میزان مصرف کود شیمیایی فسفاته به نصف یا کمتر از جمله مزیتها بوده است.

وی افزود: کاهش تاثیرات تخریبی مصرف کودهای شیمیایی در خصوصیات فیزیکی و شیمیایی خاک و کاهش آلودگیهای زیست‌محیطی و در نتیجه کاهش اثرات سرطانزایی این مواد، از دیگر مزایای استفاده از کود زیستی است.

این کارشناس کشاورزی، شرایط اقلیمی ایران را گرم و خشک و نوع خاکها را شور و قلیایی ذکر کرد و گفت: بومی بودن کود زیستی از دیگر مزیتهای آن است و با شرایط اقلیمی کشور سازگاری داشته و با بهره‌گیری از عوامل طبیعی، بدست آمده است.

گوهری افزود: در جهان تنها در سه کشور آمریکا، کانادا و آلمان از کود زیستی فسفاته استفاده می‌شود و در ایران شرکت زیست فناور سبز، این محصول را در مجامع ذیربط به ثبت رسانده است.

به گفته وی با تولید انبوه این محصول، تنها در سال زراعی قبل، در سطح 150هزار هکتار از اراضی کشور، از کود زیستی فسفاته استفاده شد. وی به اثرات استفاده از این کود در مزارع گندم اشاره کرد و گفت: میانگین افزایش محصول در گندم آبی 1/9درصد و در گندم دیم 7/9درصد بوده است.

در صورت رواج استفاده از این کود زیستی در مزارع گندم، علاوه بر حذف 300میلیون دلار هزینه ارزی واردات کود شیمیایی، با توجه به سطح زیر کشت گندم کشور، می‌توان 500میلیون دلار نیز از محل افزایش محصول گندم و صدور آن، درآمدزایی کرد.

وی همچنین میانگین کشوری افزایش محصول در مزارع ذرت را 2/13درصد، سیب زمینی 40/14چغندرقند 9/15و لوبیا و حبوبات را 1/24درصد ذکر کرد. این ارقام افزایش برای محصولات برنج 8/11پنبه 5/6کلزا 1/10و یونجه29درصد بوده است.

وی اضافه کرد: از این کود می‌توان برای باغات پسته، انگور، هلو، سیب و شلیل نیز استفاده کرد با این تفاوت که در زراعت همان سال نتیجه می‌دهد اما در باغات پس از دو سال، نتیجه گرفته می‌شود.

از دیگر ویژگی های کودهای زیستی بارور، توانایی حل‌کنندگی فسفات بالا، حفظ خصوصیات ژنتیکی، سازگاری اقلیمی، پایداری در هنگام انبارداری، روش مصرف آسان، حمل و نقل ارزان و سازگاری با سایر کودها و سمومی که به طور معمول در کشاورزی ایران استفاده می‌شود، عنوان شده است.

جعبه متن

منبع: genetics